Kinh nghiệm quốc tế
Tại Nhật Bản, sau Thế chiến II, bữa trưa học đường được luật hóa từ năm 1954, sau đó tích hợp với Luật Shokuiku (giáo dục dinh dưỡng), biến bữa ăn học đường thành công cụ cải thiện sức khỏe, văn hóa ẩm thực và ý thức lựa chọn thực phẩm.
Giáo sư Nakamura Teji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản, trình bày tham luận tại Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 với chủ đề "Vì một Việt Nam khỏe mạnh – Vì tầm vóc Việt" ngày 14/8 tại Hà Nội.
Trung Quốc triển khai muộn hơn nhưng quyết liệt với khung pháp lý chặt chẽ, nguồn tài chính bền vững, thực đơn theo vùng miền và cấm tuyệt đối việc dùng sữa hoàn nguyên trong chương trình Sữa học đường. Nhiều nước Đông Nam Á cũng đã đưa ra tiêu chuẩn dinh dưỡng và cơ chế giám sát rõ ràng, coi đây là quyền cơ bản của trẻ em.
Điểm chung là: bữa ăn học đường gắn trách nhiệm với nhà trường, chính quyền, ngân sách công, bảo đảm mọi trẻ đều tiếp cận dinh dưỡng an toàn và cân bằng.
Thực tiễn Việt Nam
Trong nhiều năm, bữa ăn học đường ở Việt Nam chủ yếu mang tính tự nguyện hoặc thí điểm, dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa các địa phương. Hệ quả là suy dinh dưỡng, thấp còi vẫn song hành cùng tình trạng thừa cân, béo phì.
Từ năm học 2020-2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp các đơn vị triển khai mô hình điểm về bữa ăn học đường tại 10 tỉnh, thành. Kết quả cho thấy hiệu quả rõ rệt: trẻ em phát triển tốt hơn về chiều cao, cân nặng; giáo viên, phụ huynh và học sinh đều được tập huấn kiến thức dinh dưỡng; hơn 400 thực đơn mẫu khoa học, đa dạng đã được xây dựng và số hóa. Hoạt động thể chất cũng được tăng cường, đúng khuyến nghị của WHO.
Bài học và khuyến nghị
"Mô hình bữa ăn học đường đảm bảo dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho học sinh, sinh viên Việt Nam" trải rộng trên 5 vùng sinh thái của cả nước. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau gần một năm triển khai, mô hình có hiệu quả tích cực đối với sự phát triển chiều cao, cân nặng của trẻ.
Thực tiễn trong nước và quốc tế đều cho thấy, dinh dưỡng học đường không chỉ là “bữa ăn trưa” mà là nền móng cho sức khỏe, trí lực, thể lực của thế hệ tương lai. Việt Nam cần:
-
Luật hóa chính sách dinh dưỡng học đường, bảo đảm bao phủ toàn diện và đồng bộ.
-
Xây dựng tiêu chuẩn dinh dưỡng khoa học, thực đơn theo vùng miền.
-
Thiết lập cơ chế giám sát minh bạch, huy động ngân sách công và sự tham gia của cộng đồng.
-
Đưa giáo dục dinh dưỡng thành một phần trong chương trình học.
Dinh dưỡng học đường không chỉ là chính sách xã hội, mà còn là chiến lược quốc gia. Luật hóa lĩnh vực này chính là đầu tư cho tương lai, quyết định sức mạnh và tầm vóc của dân tộc Việt Nam trong những thập kỷ tới.