Thỏa thuận Mỹ – Australia và tuyên bố của Trump
Vào ngày 20/10, tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Australia Anthony Albanese ký kết khung hợp tác về khoáng sản chiến lược, bao gồm đất hiếm và các vật liệu then chốt. AP News+1 Trump đã nói: “In about a year from now we’ll have so much critical mineral and rare earths that you won’t know what to do with them.” The Times of India+1 Theo khung này, hai nước sẽ đầu tư tối thiểu mỗi bên 1 tỷ USD trong 6 tháng đầu để triển khai các dự án.
Vì sao chọn Australia?
Australia được xem là lựa chọn hợp tác vì nhiều lý do:
-
Quốc gia này có trữ lượng khoáng sản đất hiếm đáng kể và kinh nghiệm khai thác khoáng sản.
-
Australia đã phát triển nhiều dự án thăm dò đất hiếm và được chính phủ khuyến khích. ABC
Tuy nhiên, thách thức lớn là không chỉ khai thác mà còn xử lý tinh chế, phân tách các nguyên tố trong đất hiếm vốn đòi hỏi công nghệ phức tạp và vốn lớn.
Vị thế hiện tại của Trung Quốc và áp lực phá vỡ
Trung Quốc hiện đang kiểm soát gần như độc quyền chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu: từ khai thác, tinh chế đến sản xuất thành phẩm như nam châm đất hiếm. Sky News+1 Mỹ và Australia muốn cắt đứt sự phụ thuộc này, nhưng như báo cáo của Center for Strategic and International Studies (CSIS) cảnh báo: Mỹ không đủ khả năng thay thế ngay nguồn từ Trung Quốc ở giai đoạn hiện tại.
Những rào cản lớn và thời gian cần có
Dù tuyên bố “một năm tới”, nhưng thực tế triển khai sẽ mất nhiều hơn:
-
Xin giấy phép khai thác, xây dựng mỏ mới, nhà máy tinh chế tất cả đều đòi hỏi thời gian.
-
Chưa kể phần tinh chế và sản xuất nam châm đất hiếm – giai đoạn khó và tốn kém nhất – hiện Australia và Mỹ vẫn còn yếu.
-
Trung Quốc cũng có lợi thế thời gian và quy mô rất lớn, vì vậy việc “phá” thế thống trị sẽ là quá trình nhiều năm chứ không thể ngay lập tức.
Tuyên bố của Trump và thỏa thuận với Australia là dấu mốc chiến lược quan trọng trong nỗ lực giảm lệ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược. Nhưng việc đạt tới “dư thừa” đất hiếm chỉ trong một năm là khó khả thi theo đánh giá của nhiều chuyên gia. Thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực này không dễ phá vỡ nhanh chóng — cần nhiều vốn, công nghệ, thời gian và sự phối hợp quốc tế.
LK