Tại buổi họp báo quý II/2025 do Sở Công Thương TP HCM tổ chức ngày 18-6, ông Nguyễn Quang Huy – Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường (QLTT) TP HCM – cho biết sau một tháng cao điểm kiểm tra từ 15-5 đến 15-6, lực lượng QLTT thành phố đã phát hiện, xử lý 137 vụ vi phạm liên quan hàng giả, hàng lậu. Dù số vụ giảm gần 70% so với cùng kỳ năm ngoái, song tính chất vi phạm lại ngày càng tinh vi, nhắm vào những mặt hàng thiết yếu, ảnh hưởng trực tiếp sức khỏe cộng đồng.

Các nhóm hàng giả, hàng nhái vẫn tập trung ở thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thực phẩm không rõ nguồn gốc... với thủ đoạn khó lường. Điển hình, tại phường Bình Trị Đông (quận Bình Tân), lực lượng chức năng thu giữ hơn 4.300 sản phẩm thực phẩm chay đóng gói không nhãn mác, không hạn dùng; hay tại phường An Lạc (quận Bình Tân), phát hiện 2 tấn táo đỏ sấy khô không bao bì, không nhãn gốc.

Ông Huy cho biết, tình trạng mua bán hàng giả qua thương mại điện tử là “điểm nóng” mới. Các đối tượng thường dùng tài khoản ẩn danh, giao dịch kín, phát livestream ở một nơi nhưng giấu hàng ở địa điểm khác như hẻm sâu, căn hộ riêng để tránh bị phát hiện.

Ngoài ra, hàng giả ngày càng được đóng gói tinh vi, khiến người mua khó nhận diện. “Nhiều người chấp nhận dùng hàng giả vì giá rẻ, vô tình tiếp tay cho vi phạm,” ông Huy nói thêm. Hiện TP HCM đang nghiên cứu áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) để giám sát, sàng lọc, phát hiện hành vi rao bán hàng lậu, hàng giả trên sàn thương mại điện tử, từ đó kiểm tra trọng điểm và cảnh báo kịp thời.

Theo báo cáo từ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, sau một tháng cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, toàn quốc đã kiểm tra 3.891 vụ, xử lý 3.114 vụ vi phạm, tổng số tiền xử lý hơn 63 tỉ đồng. Trong đó, xử phạt hành chính hơn 32 tỉ đồng, tịch thu hàng hóa trị giá gần 31 tỉ đồng và đã thu nộp ngân sách gần 36 tỉ đồng. Đặc biệt, 26 vụ có dấu hiệu hình sự đã được chuyển cho cơ quan điều tra, tăng 50% so với cùng kỳ năm trước.

Cơ hội cho doanh nghiệp minh bạch
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Bính – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Sản xuất Thương mại Dịch vụ Nguyễn Bính – nhận định việc siết quản lý hàng giả là “cơ hội vàng” cho doanh nghiệp làm ăn chân chính phát triển. Bà dẫn chứng, thị trường bún, phở Việt Nam rất tiềm năng nhưng việc kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc còn bất cập, khiến hàng thật khó cạnh tranh với hàng rẻ trôi nổi. Để bảo vệ thương hiệu, công ty bà đã triển khai bán hàng trực tiếp, giao tận tay khách, áp dụng các ưu đãi để khuyến khích người dùng thử sản phẩm an toàn.

Đồng quan điểm, ông Huỳnh Văn Pháp – Phó Chủ tịch HĐQT Công ty CP Hàng tiêu dùng Biên Hòa – cho rằng kiểm soát chặt hàng giả trên sàn thương mại điện tử là điều kiện sống còn cho doanh nghiệp chân chính, nhưng đi cùng đó phải siết kiểm định chất lượng, minh bạch quy trình cấp phép. “Chúng tôi ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc đến từng lô hàng. Người tiêu dùng hiện nay quan tâm không chỉ giá mà còn giá trị thật sự và sự minh bạch của doanh nghiệp,” ông Pháp nói.

TS Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh – nhấn mạnh cần duy trì kiểm soát thường xuyên, xử lý tận gốc vi phạm, tránh để hàng giả tiếp tục hoành hành. Ông dẫn lời Thủ tướng: “Hàng giả chỉ lộng hành khi cán bộ không còn ý chí chiến đấu hoặc bị mua chuộc. Phải chặn ngay từ gốc!”

Hàng hóa không chứng từ vẫn là vi phạm
Liên quan việc nhiều tiểu thương tạm nghỉ bán vì sợ kiểm tra hóa đơn, ông Nguyễn Quang Huy khẳng định: “Theo Nghị định 24/2025, kinh doanh không có chứng từ hợp pháp vẫn là vi phạm pháp luật.” Ông kêu gọi các hộ kinh doanh tuân thủ quy định để bảo vệ uy tín lâu dài, tránh bị xử phạt, mất hàng hóa.

Ông Nguyễn Nguyên Phương – Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM – bổ sung, việc tiểu thương đóng sạp chỉ là hiện tượng bất thường, chợ truyền thống vẫn chủ yếu phục vụ nhóm nhỏ lẻ, các doanh nghiệp lớn có chuỗi cung ứng riêng, ít bị ảnh hưởng.

Ông Nguyễn Văn Phụng – nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế – Bộ Tài chính – cảnh báo việc không có hóa đơn đầu vào dễ khiến tiểu thương mất vốn vì bị tịch thu hàng, xử phạt hành chính, thậm chí truy tố hình sự. Theo Nghị định 98/2020, hàng hóa không rõ xuất xứ có thể bị phạt 500.000 đồng đến 100 triệu đồng tùy mức độ vi phạm.

HT