“Mỹ có nhiều quân bài mạnh”
Phát biểu trước báo giới ngày 25/8, Tổng thống Trump nhấn mạnh Mỹ sở hữu “những lá bài lớn hơn nhiều” so với Trung Quốc. Ông cho rằng chỉ cần sử dụng, Bắc Kinh sẽ phải chịu tổn thất nặng nề, song bản thân ông đã “chưa dùng tới” để duy trì quan hệ song phương.
Một trong những “quân bài” mà ông Trump nhắc đến là nguồn cung linh kiện máy bay Boeing. Do chính sách của Trung Quốc liên quan đến nam châm đất hiếm, Mỹ đã tạm ngừng xuất khẩu linh kiện, khiến khoảng 200 máy bay tại Trung Quốc không thể cất cánh. Sau đó, ông Trump cho biết đã quyết định nối lại cung ứng để “giữ quan hệ”, dù có thể giữ lại để gây sức ép.
Trung Quốc hiện chiếm ưu thế gần như tuyệt đối trong khai thác và chế biến đất hiếm – nguyên liệu quan trọng cho sản xuất nam châm công nghiệp, với khoảng 90% sản lượng toàn cầu.
Hồi tháng 4, Bắc Kinh từng siết chặt xuất khẩu sang Mỹ, ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều nhà máy Mỹ. Tuy nhiên, nhờ thỏa thuận đình chiến thương mại gần đây, dòng chảy này đã dần phục hồi, thậm chí xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ trong tháng 7 đạt mức cao nhất nửa năm.
Dù vậy, Tổng thống Mỹ vẫn coi thuế quan là “quân bài lớn nhất”. Ông không loại trừ việc nâng thuế lên 100% hay 200% với hàng hóa Trung Quốc nếu Bắc Kinh không bảo đảm nguồn cung nam châm.
Ngoài ra, ông Trump tiết lộ Mỹ đã đạt tiến triển trong việc xây dựng chuỗi cung ứng nam châm nội địa, dự kiến cần khoảng một năm để đưa vào sản lượng thương mại. Công ty MP Materials – doanh nghiệp khai thác đất hiếm duy nhất tại Mỹ – dự định bắt đầu sản xuất nam châm vào cuối năm nay, với sự hỗ trợ một phần từ Lầu Năm Góc.
Bắc Kinh cử đặc phái viên sang Mỹ
Theo Wall Street Journal, Trung Quốc dự kiến cử Thứ trưởng Thương mại kiêm Đặc phái viên thương mại Lý Thành Cương sang Washington trong tuần này để nối lại thảo luận. Ông Lý sẽ gặp Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer, một số quan chức Bộ Tài chính cùng đại diện giới doanh nghiệp.
Trước đó, ông Trump đã gia hạn thêm 90 ngày tạm ngừng áp mức thuế cao hơn đối với hàng hóa Trung Quốc. Đáp lại, Bắc Kinh cũng tạm dừng các biện pháp trả đũa. Khoảng lặng này được đánh giá là cơ hội cho đôi bên bàn bạc các vấn đề tồn đọng như thuế quan, kiểm soát fentanyl, hoạt động của doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc, hay các giao dịch năng lượng liên quan Nga và Iran.
Chuyên gia Jeremy Chan (Eurasia Group) nhận định việc Trung Quốc cử ông Lý sang Mỹ là “tín hiệu tích cực”, có thể tạo tiền đề cho một cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình.
Xuất khẩu nam châm thiết yếu cho ngành công nghệ từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm mạnh trước khi phục hồi nhờ lệnh hòa hoãn giữa hai bên (Ảnh: Bloomberg)
Triển vọng thượng đỉnh Mỹ - Trung
Ông Trump nhiều lần nhấn mạnh mong muốn gặp trực tiếp nhà lãnh đạo Trung Quốc. “Có thể trong năm nay hoặc đầu năm tới, chúng ta sẽ đến Trung Quốc,” ông nói.
Theo chuyên gia Feng Chucheng (Hutong Research), để diễn ra một hội nghị thượng đỉnh, hai bên cần đạt một thỏa thuận sơ bộ làm nền tảng. Ông dự đoán Hội nghị cấp cao APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 có thể là thời điểm thích hợp. Nếu không đạt được một thỏa thuận lâu dài, “niềm tin kinh doanh ở Trung Quốc khó có thể phục hồi,” Feng cảnh báo.
Trong khi đó, các vấn đề gai góc như thuế quan, đất hiếm và điều kiện hoạt động của doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc vẫn chưa có lời giải. “Trọng tâm trước mắt vẫn là thương mại và thuế quan, chưa phải công nghệ hay fentanyl,” chuyên gia Chan nhấn mạnh, cho rằng kết quả làm việc giữa hai đoàn đàm phán sẽ là thước đo quan trọng.
Dù giọng điệu cứng rắn, ông Trump vẫn để ngỏ khả năng hợp tác. “Nếu cần, chúng ta có thể dừng hoàn toàn việc kinh doanh với Trung Quốc, và điều đó cũng không sao. Nhưng tôi vẫn có quan hệ tuyệt vời với Chủ tịch Tập,” ông nói, ngụ ý một thỏa thuận lớn hơn vẫn nằm trong khả năng.
PL