Liệu đã công bằng với Doanh nghiệp đa cấp chân chính hay chưa?

Doanh nghiệp đa cấp chính quy ngày càng teo tóp

Liên tiếp những quy định siết chặt và các chế tài nghiêm khắc được ban hành đã khiến số lượng doanh nghiệp được cấp phép hoạt động đa cấp tại Việt Nam sụt giảm rõ rệt. Nếu như năm 2015 cả nước có trên 100 doanh nghiệp thì hiện nay chỉ còn khoảng 16 đơn vị hoạt động hợp pháp. Dù việc thanh lọc là cần thiết để loại bỏ những mô hình biến tướng, nhưng điều dư luận quan tâm là liệu các doanh nghiệp đa cấp chân chính có đang bị siết quá mức?

Giám sát chặt từ hoạt động đến báo cáo định kỳ

Để có thể tham gia thị trường, doanh nghiệp bán hàng đa cấp ngoài giấy phép đăng ký kinh doanh còn phải được Bộ Công Thương cấp giấy chứng nhận riêng cho hoạt động đa cấp. Sau khi được cấp phép, các doanh nghiệp còn phải thực hiện báo cáo định kỳ toàn bộ thông tin về doanh thu, số lượng người tham gia, hệ thống trả thưởng, hoạt động đào tạo, sản phẩm, tình hình nộp thuế...

Nhiều chuyên gia cho rằng, mức độ kiểm soát đối với các doanh nghiệp đa cấp hiện nay đang ở mức cao hơn so với nhiều lĩnh vực khác, khiến môi trường hoạt động thiếu linh hoạt và phần nào cản trở các doanh nghiệp hoạt động nghiêm túc.

Giá sản phẩm cao – bản chất là chi phí phân phối nhiều tầng

Một điểm từng gây tranh cãi là mức giá sản phẩm của các công ty đa cấp thường cao hơn mặt bằng chung. Dư luận từng lo ngại đây là dấu hiệu không minh bạch. Tuy nhiên, giới chuyên môn cho rằng mức giá này phản ánh chi phí vận hành đặc thù của mô hình, bao gồm chi phí đào tạo, tổ chức hội thảo, chăm sóc hệ thống và chi trả hoa hồng nhiều tầng.

Về nguyên tắc, giá sản phẩm đều được công bố rõ ràng, người tiêu dùng có quyền chọn mua hoặc không, chứ không bị ép buộc. Do đó, việc cho rằng giá cao là dấu hiệu gian dối là chưa công bằng với những doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định.

Cản trở từ thủ tục địa phương và yêu cầu ký quỹ cứng nhắc

Mặc dù đã có giấy phép do Bộ Công Thương cấp, các doanh nghiệp đa cấp vẫn phải xin phép riêng từng địa phương nếu muốn triển khai hoạt động tại đó. Quy định này tạo ra thêm một tầng thủ tục, gây tốn kém thời gian và chi phí, đặc biệt với những doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bên cạnh đó, yêu cầu ký quỹ 10 tỷ đồng để đảm bảo nghĩa vụ với người tham gia cũng là một rào cản lớn. Dù mục tiêu là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, song với các doanh nghiệp mới hoặc quy mô nhỏ, đây gần như là điều kiện “chặn cửa”. Nhiều ý kiến cho rằng nên điều chỉnh quy định này theo hướng linh hoạt hơn, dựa trên quy mô doanh nghiệp và doanh thu thực tế thay vì áp dụng một con số cứng nhắc.

Mô hình trá hình nở rộ khiến doanh nghiệp chân chính thêm khó

Trong khi các doanh nghiệp đa cấp được cấp phép phải tuân thủ hàng loạt điều kiện chặt chẽ, thì nhiều mô hình biến tướng lại hoạt động công khai dưới vỏ bọc khác như gọi vốn đầu tư, tài chính, công nghệ, ứng dụng số... và dễ dàng “lọt lưới” giám sát.

Không ít doanh nghiệp từng bị xử phạt, rút giấy phép, nhưng sau đó vẫn quay trở lại thị trường với hình thức khác, tiếp tục gây tổn hại cho uy tín ngành. Chính điều này khiến người tiêu dùng mất lòng tin vào mô hình bán hàng đa cấp, và khiến doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc càng thêm khó tiếp cận thị trường.

Doanh nghiệp kỳ vọng quy định mới sẽ minh bạch và hợp lý hơn

Hiện Bộ Công Thương đang lấy ý kiến xây dựng nghị định mới để thay thế Nghị định 40/2018 nhằm điều chỉnh quy định cho phù hợp hơn với thực tiễn hoạt động của ngành. Các doanh nghiệp kỳ vọng quy định mới sẽ phân biệt rõ ràng giữa mô hình đa cấp hợp pháp và hoạt động núp bóng để trục lợi, từ đó tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng, minh bạch và lành mạnh hơn cho các doanh nghiệp bán hàng đa cấp chân chính tại Việt Nam.

Tiến Nguyễn