Thị trường công nghệ toàn cầu và Việt Nam đang chứng kiến mức tăng giá bất thường của RAM và bộ nhớ máy tính – những linh kiện vốn ổn định và hiếm khi biến động mạnh. Trong khi các bản tin tài chính vẫn theo dõi diễn biến của vàng, ở các tuyến phố công nghệ, một đợt khủng hoảng âm thầm nhưng nghiêm trọng đang lan rộng.

Những thanh RAM vốn chỉ được xem là linh kiện tiêu hao nay trở thành “vàng kỹ thuật số” khi giá tăng từng giờ, đẩy người dùng và doanh nghiệp vào thế khó. Sự leo thang này không đơn thuần là chu kỳ cung cầu mà phản ánh sự biến đổi sâu sắc của ngành bán dẫn, được thúc đẩy bởi nhu cầu bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và chiến lược mới của các nhà sản xuất chip lớn.

Để hiểu nguyên nhân, cần nhìn sang thị trường DRAM toàn cầu – nơi Samsung Electronics, SK Hynix và Micron Technology, chiếm hơn 90% nguồn cung, đang giữ vai trò quyết định. Quý 3/2025 ngành DRAM ghi nhận doanh thu 41,4 tỷ USD, tăng 30,9% so với quý trước, nhờ giá bán tăng và nhu cầu bộ nhớ cao cấp.

SK Hynix tiếp tục dẫn đầu với doanh thu 13,75 tỷ USD nhờ tập trung vào HBM cho NVIDIA. Samsung đứng sát phía sau với 13,5 tỷ USD, trong khi Micron đạt 10,65 tỷ USD. Khác với các chu kỳ trước, cả ba tập trung tối ưu lợi nhuận thay vì tăng sản lượng đại trà, ưu tiên các sản phẩm biên lợi nhuận cao như HBM và DRAM cho máy chủ, khiến phân khúc tiêu dùng (DDR4, DDR5 phổ thông) rơi vào thiếu hụt.

Động lực chính nằm ở bản chất sản xuất: HBM và DRAM cùng sử dụng wafer silicon, nhưng HBM tiêu tốn diện tích và hao hụt lớn hơn nhiều. Việc các hãng chuyển 30% năng lực sang HBM đã làm nguồn cung DRAM phổ thông giảm mạnh. Hiệu ứng dây chuyền khiến các nhà sản xuất module như Kingston, Transcend rơi vào khủng hoảng nguồn cung; thậm chí hợp đồng theo quý bị thay thế bằng báo giá theo tuần, còn SanDisk tăng giá 50% chỉ trong một lần thông báo.

Kết quả là giá RAM bán lẻ biến động mạnh. Một kit DDR5 64GB RGB từ 200 USD tăng lên 500 USD sau 7 tháng. RAM DDR4 8GB tăng từ 350.000 đồng lên 600.000–700.000 đồng. Các kit 16GB phổ biến cũng tăng 20–40%. SSD NVMe Gen 3 và Gen 4 chịu ảnh hưởng tương tự.

Tình trạng “loạn giá” diễn ra khi các cửa hàng niêm yết chênh lệch lớn tùy theo lô nhập. Trên diễn đàn, nhiều người chia sẻ sự thất vọng vì kế hoạch nâng cấp máy tính bị phá sản do giá RAM tăng chóng mặt.

Tính đến quý 3/2025, giá DRAM đã tăng 171,8% so với cùng kỳ – cao hơn nhiều so với mức tăng 57% của vàng, biến RAM thành mặt hàng tăng giá nhanh nhất trong nhóm công nghệ. Các chuyên gia dự báo DDR5 có thể tiếp tục tăng 30–50% mỗi quý trong nửa đầu 2026 khi hàng tồn kho cạn kiệt.

Không chỉ PC, smartphone cũng sẽ chịu tác động. Các hãng như Xiaomi, Realme cảnh báo chi phí bộ nhớ tăng có thể khiến giá điện thoại tăng 20–30% vào giữa năm 2026.

Trong bối cảnh này, các chuyên gia khuyến nghị người dùng không nên chờ đợi giá giảm trong vài tháng tới. Nếu cần thiết cho công việc hoặc học tập, mua ngay sẽ hạn chế rủi ro trả giá cao hơn khi xu hướng tăng được dự báo kéo dài sang 2026.

KP