Trong nhiều năm qua, xe điện được quảng bá như lời giải cho bài toán chi phí sử dụng ô tô: không tốn xăng dầu, ít hạng mục bảo dưỡng, vận hành đơn giản. Tuy nhiên, khi đặt lên bàn cân tổng chi phí trong khoảng 10 năm, nhiều người dùng đã phải nhìn lại kỳ vọng ban đầu. Các phân tích của Financial Times và Consumer Reports chỉ ra rằng khoảng cách chi phí giữa xe điện và xe xăng trong dài hạn không quá rõ rệt, thậm chí có kịch bản xe điện trở nên đắt đỏ hơn.

Theo Financial Times, với mức sử dụng trung bình tại Mỹ và châu Âu, người dùng xe xăng có thể phải chi hàng chục nghìn USD cho nhiên liệu trong 10 năm. Dù vậy, khoản tiết kiệm từ tiền sạc của xe điện lại bị bù trừ bởi nhiều chi phí khác như giá mua ban đầu cao, khấu hao nhanh, bảo hiểm đắt và đặc biệt là rủi ro liên quan đến pin – bộ phận đắt giá nhất của xe điện.

Consumer Reports, trong nghiên cứu về tổng chi phí sở hữu (total cost of ownership), cho thấy xe điện có lợi thế rõ ràng trong khoảng 5 năm đầu nhờ chi phí bảo dưỡng thấp. Nhưng khi kéo dài thời gian sử dụng lên 8–10 năm, lợi thế này giảm dần. Pin lithium-ion xuống cấp theo thời gian, làm giảm quãng đường di chuyển và giá trị bán lại. Nếu phải thay pin ngoài thời hạn bảo hành, chi phí có thể lên tới hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn USD, đủ để “xóa sạch” khoản tiết kiệm từ việc không dùng xăng.

Reuters ghi nhận nhiều trường hợp thực tế từ người dùng. Một chủ xe điện tại California cho biết anh chọn xe điện với kỳ vọng chi phí dài hạn thấp hơn. Tuy nhiên, sau vài năm, phí bảo hiểm tăng mạnh do giá trị xe cao và chi phí sửa chữa lớn. Khi pin bắt đầu xuống cấp, giá bán lại giảm nhanh hơn dự tính, khiến bài toán tài chính kém hấp dẫn so với chiếc xe xăng trước đây anh từng sử dụng.

Tại châu Âu, Financial Times cũng dẫn câu chuyện của một người dùng xe điện ở Đức. Người này từng tin rằng xe điện là lựa chọn kinh tế lâu dài, nhưng khi giá điện tăng mạnh sau khủng hoảng năng lượng và các ưu đãi thuế bị thu hẹp, chi phí sạc tại nhà và trạm công cộng đều tăng đáng kể. Nếu tính đủ mọi khoản trong 10 năm, từ khấu hao, bảo hiểm đến tiền điện, xe điện “không rẻ như những gì quảng cáo từng hứa hẹn”.

Khấu hao cũng là yếu tố khiến nhiều người bất ngờ. Theo Consumer Reports và Financial Times, xe điện thường mất giá nhanh hơn xe xăng trong những năm đầu, chủ yếu do lo ngại về tuổi thọ pin và tốc độ đổi mới công nghệ. Khi các mẫu xe mới xuất hiện với pin tốt hơn, sạc nhanh hơn, những mẫu cũ nhanh chóng bị xem là lạc hậu, kéo giá bán lại xuống thấp. Với người có kế hoạch sử dụng xe 10 năm hoặc lâu hơn, đây là khoản chi phí “vô hình” nhưng rất thực.

Điều này không đồng nghĩa xe điện là lựa chọn kém. Reuters lưu ý rằng trong điều kiện lý tưởng – giá điện ổn định, hạ tầng sạc thuận tiện, pin bền và được bảo hành dài – xe điện vẫn có thể rẻ hơn xe xăng về tổng chi phí. Vấn đề nằm ở chỗ các điều kiện đó không phải lúc nào cũng duy trì trong suốt một thập kỷ, nhất là khi chính sách trợ giá thay đổi và thị trường năng lượng biến động.

Financial Times cho rằng bài học quan trọng nhất với người tiêu dùng không phải là chọn xe xăng hay xe điện, mà là hiểu rõ toàn bộ vòng đời chi phí của chiếc xe. Xe điện vẫn có nhiều ưu điểm về môi trường và trải nghiệm sử dụng, nhưng xét riêng về tài chính, nó không còn là lời hứa tiết kiệm “chắc thắng” như các thông điệp tiếp thị từng vẽ ra.

Theo: Financial Times, Consumer Reports