Từ “Bộ trưởng tư tưởng” của kỷ nguyên mạng xã hội đến người định hình thời đại AI: Zuckerberg bị soán ngôi bởi Sam Altman

16 năm sau, vai trò “Bộ trưởng tư tưởng” ấy đang dần được Sam Altman – CEO của OpenAI, thay thế.

Kỷ nguyên Zuckerberg: Định hình bản sắc số của nhân loại

Facebook, Instagram và hệ sinh thái Meta từng thay đổi cách con người nhìn nhận chính mình. Những dòng trạng thái, lượt thích, tấm ảnh được lọc kỹ lưỡng đã kiến tạo “phiên bản số” của mỗi cá nhân – nơi mọi người phô diễn phiên bản tốt đẹp nhất của bản thân.

Từ lời hứa “kết nối thế giới gần gũi hơn”, Facebook đã trở thành quảng trường công cộng toàn cầu – song cũng là nơi lan truyền tin giả, thuyết âm mưu và sự chia rẽ.

Kỷ nguyên Altman: Tạo sinh danh tính và tư duy

Nếu Zuckerberg dạy con người “đăng bài”, thì Altman dạy họ “đưa lời nhắc” – tạo ra thay vì chỉ trình bày. Chỉ sau 3 năm ra mắt, ChatGPT có hơn 800 triệu người dùng mỗi tuần, vượt xa tốc độ tăng trưởng của Facebook thời kỳ đầu, và biến OpenAI thành công ty tư nhân giá trị nhất thế giới.

Các công cụ như DALL·E, Sora giúp người dùng “tái tạo thực tại” – biến ý tưởng thành hình ảnh, video, hoặc nhân vật ảo. Thay vì chỉnh sửa hiện thực, công nghệ AI đang tạo ra những hiện thực mới.

Từ quảng trường công cộng đến căn phòng riêng tư

Nếu mạng xã hội hướng sự chú ý ra bên ngoài, thì trí tuệ nhân tạo đưa nó trở lại bên trong – nơi mỗi người đối thoại với chính mình thông qua máy móc. Ngày càng nhiều người xem ChatGPT như một “nhà trị liệu” hay “huấn luyện viên cuộc sống”, thậm chí nảy sinh tình cảm với chatbot.

Tuy nhiên, nghiên cứu của OpenAI và MIT Media Lab cho thấy việc lạm dụng AI có thể tăng cảm giác cô đơn. Một số bi kịch thực tế đã khiến công chúng và giới lập pháp Mỹ lên tiếng về ranh giới đạo đức của công nghệ.

Cuộc đua trí tuệ mới

Zuckerberg không chấp nhận bị bỏ lại. Meta đang đầu tư hàng tỷ USD vào trung tâm dữ liệu, chip AI và thành lập Meta Superintelligence Labs, với tuyên ngôn “siêu trí tuệ cá nhân cho mọi người” – gần như trùng với tầm nhìn của Altman.

Dù vậy, sự chuyển dịch quyền lực tư tưởng đã rõ ràng. Nếu Zuckerberg từng định hình cách chúng ta thể hiện bản thân, thì Altman đang định hình cách chúng ta suy nghĩ, giao tiếp và sáng tạo.

Từ kỷ nguyên mạng xã hội đến kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, vai trò của con người trong thế giới số đang đảo chiều: từ người kiến tạo nội dung – sang người được công nghệ kiến tạo.

(Theo Business Insider, Financial Times)PK