Hãng Firstpost (Ấn Độ) cho biết Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng gọi Tổng thống Nga Vladimir Putin là “bạn cũ”, nhưng nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng mối quan hệ này không đồng nghĩa với sự ưu ái trong giao dịch thương mại.

Báo cáo của Viện Kinh tế mới nổi thuộc Ngân hàng Phần Lan (BOFIT) cho thấy Trung Quốc tăng giá hàng loạt mặt hàng thiết yếu, nhất là các linh kiện lưỡng dụng phục vụ ngành công nghiệp quốc phòng Nga. Các mặt hàng thuộc diện kiểm soát xuất khẩu chuyển sang Nga tăng giá trung bình 87% trong giai đoạn 2021–2024, trong khi nhóm sản phẩm tương tự xuất sang thị trường khác chỉ tăng khoảng 9%.

Một quan chức cấp cao phương Tây phụ trách trừng phạt nói với Financial Times rằng mức tăng giá này làm suy giảm khả năng tiếp cận công nghệ nhạy cảm của Moscow, dù nước này đã tìm cách lách một số biện pháp hạn chế.

BOFIT cũng ghi nhận thương mại Trung – Nga tăng từ 146,9 tỷ USD (2021) lên mức kỷ lục 254 tỷ USD (2024), nhưng phần lớn do giá tăng chứ không phải sản lượng. Chẳng hạn, nhập khẩu vòng bi từ Trung Quốc vào Nga tăng 76% tính theo USD nhưng giảm 13% về số lượng.

Nghiên cứu còn cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ cũng nâng giá đáng kể đối với các mặt hàng bị trừng phạt xuất khẩu sang Nga, khiến doanh nghiệp Nga phải trả cao hơn 25–55% so với mức giá ở thị trường khác.

Một nguồn tin chính phủ Nga chia sẻ với Reuters rằng: “Trung Quốc không hành xử như một đồng minh. Có lúc họ làm chúng tôi thất vọng và ngừng thanh toán, có lúc họ tận dụng cơ hội.”

Cuối tháng 8 và đầu tháng 9, Chủ tịch Tập Cận Bình tiếp Tổng thống Putin trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc. Ông Tập gọi nhà lãnh đạo Nga là “bạn cũ”, còn ông Putin mô tả quan hệ song phương đang ở “mức độ chưa từng có”.

Dù tuyên bố giữ lập trường trung lập trong xung đột Nga – Ukraine, Trung Quốc vẫn được xem là “phao cứu sinh” kinh tế của Nga khi duy trì thương mại bất chấp các lệnh trừng phạt. Một số doanh nghiệp Trung Quốc còn bị cáo buộc hỗ trợ ngành công nghiệp quốc phòng Nga.

LT