Chính phủ đã ban hành Nghị định 302/2025 để thành lập Quỹ nhà ở quốc gia – một quỹ tài chính ngoài ngân sách, hoạt động độc lập và có nhiệm vụ đầu tư phát triển nhà ở xã hội, gia tăng nguồn cung, góp phần ổn định thị trường bất động sản. Quỹ được tổ chức theo mô hình hai cấp gồm Quỹ Trung ương do Bộ Xây dựng quản lý và Quỹ địa phương do UBND các tỉnh, thành điều hành.
Bộ máy vận hành quỹ gồm ban giám đốc, các phó giám đốc, kế toán trưởng và các phòng chuyên môn. Giám đốc Quỹ Trung ương do Bộ trưởng Bộ Xây dựng bổ nhiệm, còn giám đốc Quỹ địa phương thuộc thẩm quyền Chủ tịch UBND tỉnh. Nguồn lực tài chính của quỹ hình thành từ ngân sách nhà nước, quỹ đất phát triển nhà ở xã hội, tiền bán tài sản công là nhà ở, nguồn thu đấu giá đất và các khoản đóng góp, hỗ trợ tự nguyện.
Theo Nghị định số 302, Chính phủ thành lập Quỹ nhà ở Trung ương trực thuộc Bộ Xây dựng, giao Bộ Xây dựng quản lý; UBND cấp tỉnh thành lập và quản lý Quỹ nhà ở địa phương. Trong ảnh là một dự án nhà ở xã hội đang triển khai ở Hà Nội.
Quỹ được giao nhiệm vụ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội và hạ tầng kỹ thuật – xã hội phục vụ mục đích cho thuê; đồng thời có quyền tiếp nhận hay chuyển đổi công năng tài sản công để tạo lập quỹ nhà mới. Bên cạnh đó, Quỹ cũng được phép mua, đặt hàng hoặc nhận bàn giao sản phẩm từ doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, tiếp nhận nhà tái định cư, tạm cư hoặc mua nhà thương mại để cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động thuê.
Chính phủ đặt mục tiêu hướng tới 1 triệu căn nhà ở xã hội vào năm 2030, trong đó riêng năm nay cần hoàn thành 100.000 căn. Theo số liệu của Bộ Xây dựng, tính đến cuối tháng 10, cả nước có 696 dự án đang triển khai với khoảng 640.000 căn hộ; dự kiến khoảng 89.000 căn hoàn thành trong năm nay, đạt 89% kế hoạch.
Tuy vậy, thị trường nhà ở vẫn còn nhiều hạn chế: giá nhà tại các đô thị lớn vượt quá khả năng chi trả của đa số người dân; nhiều dự án nhà ở xã hội triển khai chậm; và quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội trong các dự án thương mại chưa được bố trí đầy đủ.
Giới chuyên gia cho rằng Quỹ nhà ở quốc gia có thể hỗ trợ điều tiết cung cầu, góp phần tái cơ cấu sản phẩm bất động sản. Khi nguồn cung cải thiện, giá nhà thương mại mới có điều kiện điều chỉnh theo hướng ổn định hơn, tạo động lực cho thị trường minh bạch và phát triển bền vững.
TS. Trần Xuân Lượng – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam – nhận định nghị định thành lập Quỹ đang thu hút sự chú ý lớn. Theo ông, trong bối cảnh giá nhà neo cao, một quỹ bình ổn là cần thiết, đặc biệt với phân khúc cho thuê. Tuy nhiên, tác động chính sách thường có độ trễ.
Ông Lượng cho rằng chỉ khi nguồn cung thực tế từ Quỹ được tung ra, mặt bằng giá mới có cơ hội ổn định, dù thị trường vẫn chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài. Hiệu quả của Quỹ phụ thuộc lớn vào khâu thực thi; nếu quá trình triển khai không minh bạch, nguồn cung có thể tiếp tục bị chậm và khó đạt mục tiêu đã đề ra.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh thành công của Quỹ nhà ở quốc gia không chỉ phụ thuộc vào văn bản pháp lý mà còn vào tiến độ triển khai thực tế, và khả năng tạo ra nguồn cung tiếp cận được với nhóm đối tượng có nhu cầu thật sự.
HK