Nhà bán hàng online chật vật vì loạt phí mới trên các sàn TMĐT

Nhà bán hàng “không kịp trở tay”

Từ ngày 27/10, TikTok Shop bắt đầu áp dụng loại phí mới mang tên “phí xử lý đơn hàng”, thu cố định 3.000 đồng/đơn, không phân biệt giá trị hay số lượng sản phẩm. Đây đã là lần điều chỉnh thứ hai trong thời gian ngắn, sau đợt tăng đến 300% phí hoa hồng nền tảng đối với nhóm người bán tiêu chuẩn. Chính sách mới khiến “rổ phí” trở nên dày đặc hơn, làm giảm biên lợi nhuận và gia tăng rủi ro cho các nhà bán online.

Việc thay đổi liên tục ngay thời điểm cận Tết khiến nhiều người bán trở nên bị động. Anh Đặng Thành Định, Founder thương hiệu mỹ phẩm nam Nerman, cho biết doanh nghiệp đã đầu tư mạnh vào TikTok Shop với định hướng dài hạn, nhưng các điều chỉnh phí gần đây tạo áp lực đáng kể lên toàn bộ chuỗi vận hành.

Đối với doanh nghiệp quy mô lớn, biến động phí không chỉ bào mòn biên lợi nhuận mà còn ảnh hưởng tới chiến lược marketing, phân bổ ngân sách và kế hoạch sản xuất. Mỗi đơn hàng hiện gánh nhiều loại chi phí: phí nền tảng, phí hoa hồng, phí chương trình khuyến mãi, phí vận hành và nay thêm cả phí xử lý đơn. Tổng cộng các khoản này có thể chiếm 23 – 30% doanh thu mỗi đơn, mức mà anh Định đánh giá là “không thể duy trì lâu”.

Không chỉ doanh nghiệp lớn, tiểu thương nhỏ lẻ cũng chịu tác động trực tiếp. Chị Đỗ Quyên (Ba Đình, Hà Nội), kinh doanh mỹ phẩm và đồ chăm sóc cá nhân trên Shopee, cho biết phí sàn tăng mạnh khiến việc buôn bán ngày càng khó khăn.

“Dạo gần đây, Shopee thay đổi chính sách nên phí thu cao hơn trước. Nếu như trước đây một phần chi phí được hỗ trợ, thì giờ người bán phải tự gánh gần hết”, chị nói.

Theo tính toán, với đơn hàng khoảng 400.000 đồng, tổng phí sàn và vận hành có thể chiếm 20 – 25% giá bán. “Chỉ cần nhập hàng sai thời điểm hoặc gặp đợt cạnh tranh giá mạnh, tôi có thể lỗ 20.000 – 30.000 đồng mỗi đơn”, chị chia sẻ.

Lượng đơn giảm rõ rệt khiến mỗi tháng chị chỉ bán được vài đơn qua Shopee; phần lớn khách chuyển sang Facebook và Zalo để tránh phí. Trong khi giá nhập không giảm, phí lại tăng, biên lợi nhuận ngày càng mỏng, rủi ro kinh doanh cũng lớn hơn.

Nhiều nhà bán cho biết sự thay đổi chính sách với tần suất dày đặc, đặc biệt vào cuối năm, buộc họ phải thu hẹp quy mô, tạm dừng quảng cáo hoặc cắt giảm vận hành, kéo theo doanh thu giảm và hoạt động kém ổn định.

Đa kênh – hướng đi bắt buộc trong bối cảnh “phí chồng phí”

Theo các chuyên gia, điều chỉnh phí là xu hướng khó tránh khi nền tảng TMĐT thay đổi mô hình kinh doanh và tối ưu vận hành. Việt Nam hiện chưa có quy định trần phí sàn, nên doanh nghiệp được toàn quyền xác lập mức thu theo cơ chế thị trường. Chuyên gia TMĐT Vũ Trung Thành cho rằng các đợt tăng phí liên tiếp có thể tạo áp lực lên hệ sinh thái nhà bán, đặc biệt với nhóm nhỏ lẻ thiếu nguồn lực dự phòng.

“Nếu chi phí vận hành tăng nhanh mà không chuẩn bị kịp, một bộ phận nhà bán có thể rời thị trường, làm giảm sự đa dạng nguồn hàng và lựa chọn của người tiêu dùng. Điều cần thiết trước mắt là tối ưu vận hành và phân bổ lại nguồn lực”, ông Thành nhận định.

Theo ông, việc mở rộng sang các kênh như social commerce, website riêng hoặc bán hàng cộng đồng giúp phân tán rủi ro. TMĐT vẫn quan trọng nhưng không nên là kênh duy nhất, vì chỉ một thay đổi nhỏ về cấu trúc phí cũng có thể tác động lớn đến lợi nhuận.

Quan điểm này được nhiều doanh nghiệp đồng tình. Anh Đặng Thành Định cho biết các thương hiệu không thể chỉ chờ phí giảm mà cần chủ động xây dựng mô hình đa kênh từ sớm.

“Mục tiêu của chúng tôi là đưa tỷ trọng doanh thu từ TMĐT xuống dưới 50% vào năm 2026. Đây không phải tham vọng mà là kế hoạch khả thi, vì chúng tôi đã chuẩn bị cho chiến lược đa kênh trong nhiều năm”, anh nói. Mô hình này giúp tăng ổn định lợi nhuận và tạo nền tảng bền vững hơn cho thương hiệu.

Thực tế tại Trung Quốc và Mỹ cho thấy, thương hiệu phụ thuộc hoàn toàn vào một nền tảng dễ bị gắn mác “thương hiệu Douyin” – ám chỉ thiếu độ tin cậy khi không hiện diện tại siêu thị hay trung tâm thương mại. Nhận thấy điều đó từ sớm, anh Định đã xây dựng thương hiệu trên cả TMĐT, Modern Trade và General Trade để mở rộng độ phủ, giảm phụ thuộc vào biến động phí.

Dù vậy, xu hướng điều chỉnh phí sẽ còn tiếp diễn. Các nền tảng có thể chuyển sang mô hình phân tầng, yêu cầu trả thêm phí để tăng hiển thị hoặc dùng công cụ marketing nâng cao. “Điều này cho thấy nhà bán phải nâng mức thích ứng lên cao hơn”, ông Thành nói. “Biến động phí là thứ không thể kiểm soát, nhưng tối ưu mô hình kinh doanh và mở rộng kênh bán là giải pháp thiết thực nhất để giữ vững hoạt động trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt”.

AP