Giữa năm 2024, xuất hiện thông tin cho thấy một số tập đoàn đa quốc gia tạm hoãn hoặc không mở rộng đầu tư tại Việt Nam do các ưu đãi truyền thống không còn phù hợp trong bối cảnh Thuế Tối thiểu toàn cầu được áp dụng. Báo cáo về dự thảo nghị định thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) khi đó thẳng thắn chỉ ra hạn chế của chính sách ưu đãi đầu tư trong nước.
Theo báo cáo, các ưu đãi của Việt Nam chủ yếu dựa vào miễn, giảm thuế thu nhập và tiền thuê đất, trong khi thiếu các hình thức hỗ trợ dựa trên chi phí thực tế. Bên cạnh đó, chính sách chưa theo kịp những thay đổi và thông lệ quốc tế mới, đặc biệt khi Thuế Tối thiểu toàn cầu làm giảm hiệu quả của ưu đãi thuế.
Hệ quả là một số dự án lớn đã rời Việt Nam. Intel từng đề xuất dự án sản xuất chip với vốn đầu tư 3,3 tỷ USD, kiến nghị được hỗ trợ tiền mặt 15% nhưng sau đó chuyển hướng sang Ba Lan. Tập đoàn bán dẫn AT&S của Áo cũng khảo sát đầu tư, song do Việt Nam chưa đáp ứng được yêu cầu về hỗ trợ theo chi phí và nguồn nhân lực công nghệ cao sẵn có, dự án đã được chuyển sang Malaysia.
Tuy nhiên, đến cuối tháng 10/2025, Intel bất ngờ “quay xe” khi lên kế hoạch chuyển một phần hoạt động lắp ráp, đóng gói và kiểm định từ cơ sở tại Costa Rica sang các thị trường tiềm năng, trong đó có Việt Nam. Thông tin này được ông Kenneth Tse, Tổng giám đốc Công ty Intel Products Vietnam, chia sẻ trong buổi làm việc với Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được tại Khu Công nghệ cao TP.HCM.
Song song với động thái của Intel, tháng 11/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Thông tư số 33/2025/TT-BKHCN, quy định tiêu chí để doanh nghiệp thực hiện dự án sản xuất thiết bị điện tử được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo Luật Công nghiệp.
Theo thông tư, doanh nghiệp sẽ được ưu đãi nếu sử dụng sản phẩm chip bán dẫn trong dự án và đáp ứng một trong hai điều kiện: sử dụng chip có thiết kế thuộc sở hữu của tổ chức, doanh nghiệp hoặc cá nhân Việt Nam; hoặc sử dụng chip được sản xuất, đóng gói, kiểm thử tại các nhà máy, dây chuyền đặt tại Việt Nam.
Về đầu tư cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp phải có bộ phận chuyên trách với tối thiểu 10 nhân lực trình độ đại học trở lên, trong đó ít nhất 50% là công dân Việt Nam. Với doanh nghiệp nhỏ và vừa, yêu cầu được nới lỏng, chỉ cần tối thiểu 3 nhân lực trình độ đại học, trong đó vẫn phải bảo đảm ít nhất một nửa là người Việt.
Ngoài ra, doanh nghiệp cần dành chi phí cho hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo đạt tối thiểu 2% doanh thu thuần bình quân trong 3 năm tài chính liền kề hoặc từ 200 tỷ đồng mỗi năm trở lên trong cùng giai đoạn. Trường hợp doanh nghiệp hoạt động chưa đủ 3 năm, mức chi được tính bình quân theo thời gian hoạt động nhưng không dưới một năm tài chính đầy đủ.
Những điều chỉnh chính sách này được kỳ vọng sẽ tạo “đòn bẩy” mới, giúp Việt Nam thích ứng với bối cảnh toàn cầu và tiếp tục thu hút các “đại bàng” điện tử trong thời gian tới.
KT