Tương lai ngành ô tô châu Âu lâu nay được định hướng gắn chặt với xe điện, song con đường đó đang đối mặt nguy cơ kéo dài. Ủy ban châu Âu (EC) mới đây phát tín hiệu xem xét nới lỏng kế hoạch cấm bán xe dùng động cơ đốt trong từ năm 2035, với lập luận cần “tăng tính linh hoạt” cho ngành ô tô trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.

Theo phương án điều chỉnh đang được EC cân nhắc, thay vì yêu cầu toàn bộ xe mới bán ra từ năm 2035 phải đạt mức không phát thải, các nhà sản xuất có thể duy trì tối đa 10% doanh số là xe hybrid hoặc một số dòng phương tiện khác, với điều kiện mua chứng chỉ bù trừ carbon. Đề xuất này nằm trong “Gói chính sách ô tô” rộng hơn, nhằm dung hòa mục tiêu khí hậu với năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp ô tô châu Âu.

Nếu được Nghị viện châu Âu thông qua, thay đổi này nhiều khả năng sẽ làm hài lòng các hãng xe truyền thống – những doanh nghiệp đang chịu áp lực lớn trong quá trình chuyển đổi sang xe điện. Những năm gần đây, các nhà sản xuất châu Âu liên tục đối mặt thách thức từ Tesla và làn sóng xe điện giá rẻ đến từ Trung Quốc, cả về chi phí lẫn tốc độ mở rộng thị phần.

Tuy vậy, động thái của EC cũng vấp phải phản ứng từ các công ty khởi nghiệp xe điện và giới đầu tư. Ông Craig Douglas, đối tác tại quỹ đầu tư khí hậu World Fund, cảnh báo việc nới lỏng mục tiêu không phát thải có thể khiến châu Âu đánh mất lợi thế trong một ngành mang tính chiến lược toàn cầu. Theo ông, Trung Quốc đã nắm vị thế thống trị trong sản xuất xe điện và bất kỳ sự chùn bước nào về chính sách đều tiềm ẩn rủi ro tụt hậu.

Ông Douglas cũng là một trong những người ký tên vào bức thư ngỏ “Take Charge Europe” gửi Chủ tịch EC Ursula von der Leyen hồi tháng 9, kêu gọi EU giữ nguyên mục tiêu cấm xe phát thải vào năm 2035. Thư ngỏ này nhận được sự ủng hộ của nhiều lãnh đạo doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng và xe điện như Cabify, EDF, Einride hay Iberdrola.

Tín hiệu trái chiều

Sức nặng của ngành ô tô truyền thống – lĩnh vực chiếm khoảng 6,1% tổng số việc làm tại EU – tiếp tục tạo áp lực lớn lên các nhà hoạch định chính sách. Ngay trong nội bộ ngành, quan điểm cũng không đồng nhất. Volvo, hãng xe từng tuyên bố sớm chuyển sang xe điện hoàn toàn, cảnh báo việc lùi cam kết dài hạn để giải quyết khó khăn trước mắt có thể làm suy yếu khả năng cạnh tranh của châu Âu trong nhiều năm tới.

Khác với một số đối thủ, Volvo cho rằng thách thức cốt lõi hiện nay không nằm ở mốc thời gian 2035 mà ở tốc độ phát triển hạ tầng sạc. Việc nới lỏng quy định, theo hãng xe Thụy Điển, có thể khiến dòng vốn đầu tư vào hạ tầng xe điện chững lại, kéo chậm quá trình điện khí hóa trên diện rộng.

Quan điểm này cũng được ông Issam Tidjani, CEO startup Cariqa tại Berlin, chia sẻ. Theo ông, “sự linh hoạt” trong chính sách thường dẫn tới trì hoãn mở rộng quy mô, làm suy yếu quá trình học hỏi công nghệ và cuối cùng khiến châu Âu đánh mất vai trò dẫn dắt.

Để xoa dịu những lo ngại đó, EC đồng thời công bố “Chương trình Tăng cường Pin” (Battery Booster), với gói đầu tư 1,8 tỷ euro nhằm xây dựng chuỗi cung ứng pin xe điện ngay tại châu Âu. Mục tiêu là giảm phụ thuộc nhập khẩu, bảo đảm an ninh nguồn cung và hỗ trợ sản xuất trong khu vực.

Sáng kiến này nhận được phản hồi tích cực từ một số doanh nghiệp, trong đó có Verkor – startup pin của Pháp vừa khánh thành nhà máy pin quy mô lớn đầu tiên ở miền Bắc nước này. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng đầu tư vào pin khó có thể bù đắp hoàn toàn cho những tín hiệu chính sách bị đánh giá là “nửa vời” về mục tiêu khử carbon.

Ở chiều ngược lại, các hãng xe truyền thống cũng bày tỏ lo ngại yêu cầu mua chứng chỉ bù trừ carbon sẽ đẩy giá xe lên cao, làm suy giảm sức mua và đi ngược mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh.

Cuộc tranh luận càng phức tạp hơn khi chính sách tương lai của Vương quốc Anh vẫn chưa rõ ràng. Anh hiện chưa áp thuế với xe điện Trung Quốc, dù doanh số các mẫu xe này đang tăng nhanh và gây áp lực lớn lên các nhà sản xuất nội địa.

Những tranh cãi xoay quanh lộ trình xe điện cho thấy châu Âu đang đứng trước bài toán khó: cân bằng giữa thực tế kinh tế trước mắt và yêu cầu cấp bách của quá trình chuyển đổi năng lượng. Các quyết định trong giai đoạn này không chỉ định hình ngành ô tô mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới vị thế của châu Âu trong cuộc đua xe điện toàn cầu.

Theo Tech Crunch