Cái giá của sa thải nhân sự ồ ạt: 66% người còn lại quá tải, 74% giảm năng suất, nhân tài rời đi – CEO ngoại vội vã sửa sai, VNG và Thủy sản Việt Úc đã làm gì?

Không chỉ Việt Nam, toàn cầu cũng chứng kiến hơn 72.000 lao động công nghệ và 64.000 việc làm bán lẻ bị mất trong nửa đầu năm. Microsoft, Google, Meta đến các chuỗi bán lẻ đều sa thải để cơ cấu, trong khi AI và tự động hóa càng làm gia tăng áp lực.

Theo Anphabe, nhiều ngành như tài chính – ngân hàng xem việc tinh giản nhân sự là chiến lược để tối ưu vận hành, coi đó như “dấu hiệu tiến bộ”. Tuy nhiên, thực tế cho thấy 70% nhân viên sau sa thải mất động lực, 66% quá tải, 74% giảm năng suất, nhiều nhân tài rời đi. Tiết kiệm ngắn hạn có thể khiến doanh nghiệp trả giá lớn về dài hạn.

Nghiên cứu 11 năm của Kotter & Heskett chỉ ra: công ty có văn hóa thích nghi tích cực đạt tăng trưởng doanh thu 682% (so với 166%), lợi nhuận ròng 756% (so với 1%). McKinsey cũng khẳng định doanh nghiệp có văn hóa hiệu suất cao đạt lợi nhuận gấp 3 lần mức trung bình. Văn hóa chính là “hệ điều hành” giúp tổ chức linh hoạt và bền bỉ.

Microsoft là ví dụ điển hình: dù doanh thu tăng mạnh, công ty vẫn sa thải 10.000 người năm 2023 để chuẩn bị cho kỷ nguyên AI. Nhưng điều này đặt ra lo ngại liệu sự tinh gọn có làm giảm sức sáng tạo dài hạn. Ngược lại, Klarna cho thấy sa thải quá tay để thay bằng AI khiến dịch vụ đi xuống, buộc công ty phải tuyển lại để lấy lại chất lượng.

Ở Việt Nam, VNG chọn cách tinh gọn có chọn lọc, cắt giảm nhưng vẫn tăng trưởng doanh thu 10%, tập trung vào AI, game, quốc tế hóa, đồng thời khẳng định không sa thải diện rộng trong tương lai. Việt Úc tái cấu trúc toàn diện sau khó khăn ngành thủy sản, Ban lãnh đạo trực tiếp đồng hành xây dựng lại văn hóa với hơn 90% nhân viên “sống cùng giá trị” và gần 100% lãnh đạo làm gương.

Nếu Microsoft tinh gọn để dồn lực cho AI, VNG tinh gọn để mở rộng quốc tế, thì Việt Úc chọn tinh gọn để tái tạo nội lực. Bài học chung: cắt giảm nhân sự có thể giúp lợi nhuận ngắn hạn, nhưng sức khỏe dài hạn phụ thuộc vào văn hóa, công nghệ và con người.

Tinh gọn không chỉ là giảm số lượng, mà là tái cấu trúc thông minh: loại bỏ lãng phí, đầu tư vào đổi mới, giữ lại nhân tài và nuôi dưỡng văn hóa để sẵn sàng bứt phá.

ML