Zhang Yiming - tỷ phú bí ẩn đứng sau "hiện tượng toàn cầu" TikTok

Tính đến giữa tháng 9, tài sản của người đàn ông 38 tuổi này đã tăng từ 230 tỉ nhân dân tệ (36,1 tỉ USD) lên 340 tỉ nhân dân tệ so với cùng kỳ năm ngoái.

Đây là bước nhảy vọt lớn nhất về mức độ giàu có của Zhang Yiming so với các đồng nghiệp và nếu giữ tốc độ như vậy, chẳng mấy chốc ông chủ của ByteDance sẽ trở thành người giàu nhất Trung Quốc nếu IPO thành công, theo Hurun.

Từ "khai sinh" Tik Tok

Ông Zhang sinh năm 1983 tại Phúc Kiến, Trung Quốc. Cha mẹ ông là nhân viên nhà nước. Theo SCMP, tên của ông mang ý nghĩa “khiến mọi người bất ngờ ngay từ nỗ lực đầu tiên”. Ông tốt nghiệp Đại học Nankai năm 2005, nơi ông học vi điện tử trước khi chuyển sang chuyên ngành kỹ thuật phần mềm. Ông kết hôn với một người bạn học cùng trường nhưng chưa có con.

Sau đại học, ông Zhang làm tại một startup đặt vé du lịch trực tuyến có tên Kuxun. “Tôi là một trong những nhân viên đầu tiên. Ban đầu, tôi chỉ là kỹ sư bình thường nhưng sang năm thứ hai, tôi phụ trách khoảng 40 đến 50 người làm công nghệ back-end và các nhiệm vụ khác liên quan tới sản phẩm”.

Công việc này giúp ông kỹ năng bán hàng để sau này vận dụng phát triển ByteDance. Ông hồi tưởng trên SCMP: “Tôi còn nhớ cuối năm 2007, tôi đến gặp khách hàng cùng Giám đốc kinh doanh. Trải nghiệm đó giúp tôi biết bán hàng tốt là như thế nào. Khi thành lập Toutiao và tuyển nhân viên, những kinh nghiệm ấy giúp tôi rất nhiều”.

Ông Zhang từng làm việc tại Microsoft trước khi thành lập ByteDance. Công ty mẹ của TikTok ra đời năm 2012 và hiện có giá trị khoảng 250 tỷ USD, là công ty tư nhân lớn nhất thế giới. Không chỉ sở hữu TikTok, ByteDance còn có trong tay một số ứng dụng mạng xã hội khác tại Trung Quốc, chẳng hạn FlipChat, Duoshan.

Sản phẩm đầu tay của ông Zhang tại ByteDance là ứng dụng đọc báo Toutiao. Ông muốn tạo ra một nền tảng tin tức dựa hoàn toàn vào trí tuệ nhân tạo, khác với công cụ tìm kiếm Baidu. Ông cung cấp tin tức dựa trên gợi ý thay vì từ khóa. Dù tập trung vào tin tức, ByteDance thực ra không có nhân viên nào là nhà báo. Trả lời Bloomberg, ông khẳng định “điều quan trọng nhất là chúng tôi không phải doanh nghiệp tin tức. Chúng tôi giống với doanh nghiệp tìm kiếm hay nền tảng mạng xã hội hơn. Chúng tôi đang làm một việc rất sáng tạo. Chúng tôi không phải bản sao của một công ty Mỹ, cả về sản phẩm lẫn công nghệ”.

Ông Zhang giới thiệu TikTok vào tháng 9/2016 dưới cái tên “Douyin”. Năm 2020, Business Insider đưa tin TikTok là ứng dụng iOS số 1 nước Mỹ (không tính game). Nó là một trong các mạng xã hội phổ biến nhất trong giới trẻ Mỹ, được tải hơn 1 tỷ lượt. Hiện tại, phiên bản Trung Quốc vẫn giữ tên Douyin, còn phiên bản quốc tế là TikTok.

Đồng sáng lập ByteDance không chỉ xem video TikTok mà còn tự làm video riêng. Ông cũng yêu cầu các lãnh đạo công ty làm như vậy. Ông còn đề ra thử thách về số lượt “thả tim” mà họ phải đạt được, nếu không sẽ phải chống đẩy. Tạp chí Time đánh giá phong cách lãnh đạo của ông Zhang là “nhẹ nhàng nhưng lôi cuốn, logic nhưng đam mê, trẻ trung nhưng khôn ngoan”.

Dù là một trong những người giàu nhất thế giới, ông Zhang đặc biệt kín tiếng về cuộc sống cá nhân của mình. Gần đây, ông thông báo từ chức CEO ByteDance sau khi điều hành gần một thập kỷ, tự nhận “không có tính xã giao” và thiếu kỹ năng quản lý. Ông yêu thích các hoạt động riêng tư như lên mạng, đọc sách nghe nhạc và suy nghĩ về những gì có thể xảy ra hơn.

“Thực tế là tôi thiếu một số kỹ năng làm nên một lãnh đạo lý tưởng”, Reuters dẫn lời ông Zhang. Ông Zhang cho rằng sẽ hỗ trợ công ty tốt hơn nếu không quản lý trực tiếp nhân sự.

Thành công ngày hôm nay của ông Zhang gắn liền với đạo đức làm việc của mình. Ông Zhang học được giá trị của việc theo đuổi sự xuất sắc khi còn làm công việc đầu tiên. “Khi đó, tôi phụ trách công nghệ, song khi sản phẩm có vấn đề, tôi cũng chủ động tham gia thảo luận phương án. Nhiều người nói đây là điều tôi không nên làm. Tuy nhiên, tôi muốn nói rằng: tính trách nhiệm của bạn và đam mê làm mọi thứ thật xuất sắc sẽ dẫn dắt bạn làm được nhiều thứ hơn và có thêm kinh nghiệm”.

Đến người giàu nhất Trung Quốc dưới 40 tuổi

TikTok - mạng xã hội chia sẻ video rất phổ biến - đã trở thành ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trên thế giới. ByteDance, công ty mẹ của nó, cũng đã vượt qua Ant Group để trở thành kỳ lân giá trị nhất thế giới với mức định giá 350 tỷ USD, theo Chỉ số Unicorn toàn cầu mới nhất của Hurun được công bố gần đây.

Tuy nhiên, ByteDance đang trải qua quá trình tái cơ cấu mạnh mẽ trong bối cảnh Chính phủ Trung Quốc siết chặt giám sát các công ty Internet lớn ở nước này, trong đó có cả Alibaba và Tencent. Hồi tháng 4, Bloomberg đưa tin ByteDance đang chuẩn bị IPO. Tuy nhiên, trước các quy định mới của Bắc Kinh, công ty nhiều lần tuyên bố họ vẫn chưa sẵn sàng.

Đầu tháng 11, Bloomberg dẫn nguồn tin riêng cho biết Zhang Yiming đã từ chức Chủ tịch ByteDance. Tuy nhiên, tỷ phú trẻ tuổi này vẫn tham gia xây dựng chiến lược dài hạn cho công ty cũng như TikTok.

Trước đó, Zhang Yiming cũng đã gửi thư cho nhân viên để thông báo việc ông sẽ từ chức CEO ByteDance vào tháng 5. Theo lá thư, ông cảm thấy mình vẫn chưa đạt được thành tựu như mong đợi trong việc xác định các chiến lược dài hạn và trách nhiệm với xã hội. Do đó, ông muốn dành thời gian cho những điều này.

Zhang Yiming đứng thứ hai trong danh sách người giàu Trung Quốc của Hurun vào tháng 10, sau tỷ phú Chung Thiểm Thiểm của công ty đồ uống lớn nhất nước này là Nongfu. Theo đó, tài sản của Trương Nhất Minh đã tăng gấp ba lần so với năm ngoái. Ông đã vượt qua nhà sáng lập Tencent và Jack Ma của Alibaba.