Dự án đường sắt từng bị “đóng băng” nay được hâm nóng
Tuyến đường sắt Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân (Hà Nội – Quảng Ninh) từng được phê duyệt từ năm 2004 với chiều dài 131km, tổng vốn đầu tư hơn 7.660 tỷ đồng từ trái phiếu Chính phủ. Mục tiêu ban đầu là kết nối vận tải hàng hóa từ Trung Quốc về cảng Cái Lân. Tuy nhiên, đến năm 2011, dự án bị tạm dừng do chính sách cắt giảm đầu tư công và rơi vào trạng thái “án binh bất động”.
Hiện nay, Bộ Xây dựng đang chủ trì nghiên cứu báo cáo tiền khả thi để tái khởi động dự án. Đề xuất điều chỉnh công năng từ chở hàng sang vận chuyển hành khách được đặt ra, với dự báo đến năm 2050, tuyến này có thể phục vụ từ 7–8 triệu lượt hành khách mỗi năm, trong khi lượng hàng hóa giảm còn khoảng 3 triệu tấn.
Dự án được điều chỉnh sử dụng khổ đường đơn 1.435mm (không còn đường lồng 1.000mm như trước), tốc độ tối đa 120 km/h cho tàu khách và 80 km/h cho tàu hàng. Tổng mức đầu tư mới dự kiến khoảng 9.989 tỷ đồng, triển khai từ năm 2026 đến 2030, đưa vào khai thác năm 2031. Công trình bao gồm xây mới 4 ga, cải tạo 8 ga, xây dựng 19 cầu mới và nâng cấp 36 cầu hiện hữu.
Vingroup đề xuất tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội – Quảng Ninh
Song song với kế hoạch tái khởi động tuyến đường sắt cũ, Bộ Xây dựng cũng đề nghị Ban Quản lý dự án đường sắt xem xét đề xuất của Tập đoàn Vingroup về một tuyến đường sắt tốc độ cao từ Hà Nội đến Quảng Ninh.
Tuyến đường sắt này có chiều dài 120,9km, vận hành hoàn toàn tàu khách với khổ đường 1.435mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế lên đến 350km/h. Tuyến bắt đầu tại Trung tâm Hội chợ triển lãm quốc gia (Hà Nội) và kết thúc ở Tuần Châu (Quảng Ninh), đi qua các điểm như Cổ Loa – Gia Bình – Yên Tử – Hạ Long, đồng thời có khả năng mở rộng kết nối với ga Yên Viên.
Tổng vốn đầu tư cho tuyến này vào khoảng 5,4 tỷ USD, cần khoảng 308ha đất, thời gian thực hiện kéo dài đến năm 2030.
Hai tuyến – một do Nhà nước nghiên cứu khôi phục, một do tư nhân đề xuất – đang thắp lên kỳ vọng vực dậy hệ thống đường sắt phía Đông Bắc, chấm dứt tình trạng “treo” kéo dài suốt gần 20 năm qua.
Định hình mạng lưới đường sắt quốc gia: Vingroup và những bước đi chiến lược
Không dừng lại ở dự án Hà Nội – Quảng Ninh, Vingroup dưới sự dẫn dắt của tỷ phú Phạm Nhật Vượng tiếp tục thể hiện tham vọng tái thiết hạ tầng giao thông Việt Nam bằng loạt đề xuất đầy táo bạo.
Siêu dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam
Thông qua công ty con VinSpeed, Vingroup đã gửi nhiều đề xuất nghiên cứu và đầu tư tới Chính phủ và các địa phương. Nổi bật là tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam với tổng vốn đầu tư lên tới 1,7 triệu tỷ đồng (khoảng 67 tỷ USD). Vingroup cam kết tự thu xếp 20% vốn, đồng thời đề xuất Nhà nước hỗ trợ khoản vay ưu đãi với lãi suất 0% trong vòng 35 năm – một trong những đề xuất đầu tư tư nhân lớn nhất trong lịch sử hạ tầng Việt Nam.
Tuyến metro TP.HCM – Cần Giờ
Vingroup cũng quan tâm đến mạng lưới metro đô thị. Mới đây, doanh nghiệp đã đề xuất tuyến metro tốc độ cao dài 48,5km, nối Quận 7 với huyện Cần Giờ (TP.HCM), đi qua các trục như Nguyễn Văn Linh, sông Soài Rạp và Rừng Sác. Dự án có tốc độ thiết kế khoảng 250km/h và tổng vốn đầu tư khoảng 102.370 tỷ đồng (~4,09 tỷ USD).
UBND TP.HCM đã giao Vingroup lập báo cáo nghiên cứu dự án theo hình thức hợp tác công – tư (PPP) hoặc đầu tư trực tiếp (BOO), không sử dụng ngân sách thành phố. Nếu được phê duyệt, dự kiến khởi công vào năm 2026 và hoàn thành trong năm 2028.
Các tuyến metro chiến lược tại Hà Nội
Tại Hà Nội, theo quy hoạch đến năm 2030 (tầm nhìn 2050), sẽ có 10 tuyến metro với tổng chiều dài hơn 400km, trong đó phần lớn chưa xác định được nhà đầu tư. Vingroup đề xuất tham gia nghiên cứu đầu tư vào 5 tuyến chính, chủ yếu kết nối các đô thị vệ tinh do Vingroup phát triển như Ocean Park, Smart City, Tây Mỗ – Đại Mỗ, cùng các điểm chiến lược như sân bay Nội Bài, Hòa Lạc, tuyến vành đai.
Các tuyến metro này không chỉ phục vụ nhu cầu đi lại mà còn giúp hoàn thiện hệ sinh thái dịch vụ – đô thị của Vingroup, bao gồm nhà ở, thương mại, y tế, giáo dục, công nghệ và logistics.
Thách thức phía trước và kỳ vọng “cú hích” mới cho đường sắt
Mặc dù các đề xuất của Vingroup đang ở giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi, song kỳ vọng lớn đang đặt vào khả năng triển khai thực tế. Những rào cản như cơ chế pháp lý, huy động vốn, giải phóng mặt bằng và điều chỉnh quy hoạch sẽ là các yếu tố quyết định thành – bại của các dự án này.
Tuy vậy, nếu Chính phủ ban hành các cơ chế đặc thù, thúc đẩy hợp tác công – tư thực chất, minh bạch, thì sự tham gia của các nhà đầu tư như Vingroup có thể trở thành cú hích then chốt đưa ngành đường sắt Việt Nam vượt qua thời kỳ trì trệ kéo dài nhiều thập kỷ.