"Cơn lốc đỏ" và bài học từ những cú sập

Cách đây hơn bốn tháng, thị trường tiền mã hóa chứng kiến cú lao dốc chóng mặt của đồng Mantra (OM) – từ đỉnh 9,1 USD/token (tháng 2/2025) rơi thẳng xuống 0,23 USD. Mức sụt giảm gần 40 lần này khiến nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là ở Việt Nam, trắng tay chỉ trong vài giờ. Trước đó, tháng 5/2022, hệ sinh thái Terra cũng từng gây chấn động toàn cầu khi đồng Luna từ hơn 80 USD giảm về gần 0, kéo theo sự sụp đổ của đồng stablecoin UST và thiệt hại ước tính lên tới 40 tỷ USD.

Những cú sập như vậy không hiếm, và thường tạo hiệu ứng dây chuyền khiến cộng đồng nhà đầu tư lao đao, tâm lý hoảng loạn lan rộng.

“Bẫy FOMO” và sự thiếu chuẩn bị

Dũng Nguyễn, một nhà đầu tư tại Hà Nội, từng rót 200 triệu đồng mua Luna khi thấy giá giảm còn 8 USD/token, với hy vọng phục hồi. Tuy nhiên, giá tiếp tục rơi tự do, cuốn trôi toàn bộ số tiền của anh. Đây là một ví dụ điển hình cho thấy việc thiếu kiến thức và hành động theo cảm xúc rất dễ biến giấc mơ đầu tư thành cơn ác mộng tài chính.

Theo anh Sơn Thùy, người am hiểu thị trường, tài sản mã hóa có đặc điểm giao dịch liên tục 24/7, với mức biến động lớn. Do đó, chỉ cần vài phút, tài sản có thể nhân ba – hoặc chia ba. “Đây không phải là cuộc chơi cho những tay mơ”, Thùy nhấn mạnh.

Nhiều rủi ro hơn khi thị trường mở rộng

Dự kiến, khi hành lang pháp lý cho tài sản số dần được hoàn thiện tại Việt Nam, đặc biệt là thí điểm sàn giao dịch trong nước, thị trường sẽ thu hút thêm nhiều nhà đầu tư mới (F0). Điều này vừa mở ra cơ hội, vừa tiềm ẩn rủi ro lớn hơn nếu không có biện pháp bảo vệ người dùng kịp thời.

Trong khi đó, các hoạt động lừa đảo vẫn đang diễn ra với quy mô ngày càng lớn. Hình thức phổ biến là phát hành token ảo, quảng bá rầm rộ để thu hút vốn, rồi “xả hàng” và rút lui. Mới đây, Công an tỉnh Hưng Yên đã triệt phá đường dây lừa đảo tiền ảo hơn 2.600 tỷ đồng qua sàn BO giả “Toptrade1”, bắt giữ 9 đối tượng sử dụng công nghệ cao để chiếm đoạt tài sản bằng cách tạo hiệu ứng FOMO giả tạo.

Con số báo động và sự cần thiết của khung pháp lý

Thống kê của Chainalysis cho thấy, từ năm 2020 đến tháng 2/2025, thế giới đã ghi nhận 657 vụ tấn công vào hệ thống blockchain, gây thiệt hại tới 12,8 tỷ USD. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, con số tổn thất đã đạt 2,17 tỷ USD – cao hơn cả năm 2024. Vụ hack Bybit với giá trị 1,5 tỷ USD trở thành vụ tấn công lớn nhất lịch sử blockchain. Ngoài ra, các nền tảng có nguồn gốc từ Việt Nam như Sky Mavis (Ronin, 2022) hay KyberSwap (2023) cũng từng trở thành nạn nhân, gây thiệt hại lần lượt hơn 600 triệu USD và khoảng 50 triệu USD.

Phát biểu tại Diễn đàn An ninh blockchain GM 2025, Trung tướng Nguyễn Minh Chính – Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia – nhấn mạnh rằng Luật Công nghiệp công nghệ số dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2026 sẽ đề cập đến tài sản số như một cấu phần quan trọng. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo: nếu không có biện pháp kiểm soát rủi ro, tài sản số rất dễ bị lợi dụng cho hoạt động lừa đảo, rửa tiền và huy động vốn bất hợp pháp.

Không có giấc mơ nhanh nếu thiếu hiểu biết

Giữa làn sóng công nghệ blockchain đầy hứa hẹn, bài học từ những vụ mất trắng tài sản, lừa đảo quy mô lớn và tấn công mạng nghiêm trọng cho thấy: đầu tư vào tài sản mã hóa không đơn thuần là cơ hội “nhân ba” tài sản. Với người thiếu kinh nghiệm, đó có thể là chuyến tàu một chiều... về con số 0.

PT