TS Joshua Dwight, Phó chủ nhiệm bộ môn Công nghệ thông tin và Kỹ thuật phần mềm, Đại học RMIT Việt Nam, mới đây đã đưa ra cảnh báo đáng chú ý dành cho người bán hàng online trong nước.

Theo ông, trong dịp mua sắm Ngày Độc thân 11-11 tại Trung Quốc, đã xuất hiện các trường hợp người mua sử dụng AI để chỉnh sửa hình ảnh, biến sản phẩm bình thường thành lỗi như trái cây bị hỏng, quần áo rách hay đồ gốm bị nứt vỡ, qua đó yêu cầu hoàn tiền mà không phải gửi trả hàng.

Không ít đối tượng còn tận dụng AI tạo sinh và deepfake để tạo đánh giá, hình ảnh, thông tin sản phẩm hoặc quảng cáo giả mạo chỉ trong thời gian rất ngắn.

Những chiêu thức này gây tác động tiêu cực tới cả người mua lẫn người bán. Tội phạm mạng có thể lập gian hàng giả trên sàn thương mại điện tử hoặc mạng xã hội, đăng tải hình ảnh, video sản phẩm trông rất chân thực rồi nhanh chóng xóa tài khoản sau khi chiếm đoạt tiền của nạn nhân.

Trước thực trạng đó, một số sàn thương mại điện tử tại Trung Quốc đã áp dụng biện pháp siết chặt như yêu cầu cung cấp video làm bằng chứng khi hoàn tiền, đánh giá mức độ tin cậy của người mua dựa trên lịch sử hành vi, hoặc triển khai công cụ phát hiện hình ảnh do AI tạo ra, dù độ chính xác vẫn còn là thách thức.

Những thông tin này khiến giới kinh doanh online tại Việt Nam đặc biệt quan ngại, bởi hiện nay nhiều sàn trong nước đang áp dụng chính sách trả hàng, hoàn tiền khá thông thoáng. Điều này có thể bị kẻ xấu lợi dụng để dùng AI chỉnh sửa hình ảnh, giả mạo sản phẩm lỗi và trục lợi.

“Hiện chưa ghi nhận trường hợp tương tự tại Việt Nam, nhưng nếu AI bị lợi dụng để gian lận hoàn tiền thì thiệt hại với người bán sẽ rất lớn”, một nhà bán hàng chia sẻ.

Từ góc độ chuyên gia, TS Joshua Dwight cho rằng các nền tảng cần sớm rà soát, điều chỉnh chính sách trả hàng – hoàn tiền nhằm bảo vệ người bán. Trong đó, nên hạn chế hình thức “chỉ hoàn tiền” mà không yêu cầu trả lại sản phẩm trong các trường hợp không rõ ràng, đồng thời đưa ra cảnh báo và nhắc nhở về hành vi gian lận.

Ngoài ra, các sàn có thể cân nhắc hoàn tiền bằng phiếu mua hàng thay vì tiền mặt với những trường hợp nghi vấn, song song với việc đào tạo nhân viên nhận diện dấu hiệu giả mạo bằng AI và xử lý tranh chấp kịp thời.

KP