Cơ quan thuế hiện xác định nghĩa vụ nộp thuế dựa trên bản chất giao dịch – tức là khoản tiền đó có phải thu nhập chịu thuế hay không, chứ không chỉ căn cứ vào số tiền ra vào tài khoản. Dưới đây là các trường hợp mà khoản tiền chuyển vào tài khoản cá nhân sẽ phải chịu thuế TNCN:

1. Tiền lương, tiền công và các khoản tương tự

Đây là loại thu nhập chịu thuế phổ biến nhất. Tiền lương, thưởng, phụ cấp và các khoản có tính chất tiền công từ tổ chức hoặc doanh nghiệp đều phải nộp thuế TNCN theo biểu lũy tiến từng phần. Doanh nghiệp có trách nhiệm khấu trừ trước khi chi trả.
Nếu người lao động có thu nhập từ nhiều nguồn, họ cần tự quyết toán thuế cuối năm. Mọi khoản lương chuyển khoản đều được ghi nhận để cơ quan thuế đối chiếu.

2. Thu nhập từ hoạt động kinh doanh

Trường hợp cá nhân dùng tài khoản riêng để nhận tiền bán hàng, kinh doanh online, hoặc cung cấp dịch vụ (như tư vấn, thiết kế, viết nội dung...), khoản này được tính là thu nhập kinh doanh và phải nộp thuế TNCN và thuế GTGT nếu doanh thu trên 100 triệu đồng/năm.
Cơ quan thuế có thể theo dõi tài khoản có giao dịch thường xuyên, lớn để xác định hoạt động kinh doanh và yêu cầu kê khai, nộp thuế.

3. Phí dịch vụ, hoa hồng, thu nhập từ cung cấp dịch vụ

Tiền phí môi giới, hoa hồng hay phí từ dịch vụ chuyển/rút tiền hộ đều là thu nhập chịu thuế. Trong đó, phần tiền gốc trong giao dịch “rút tiền hộ” không tính thuế, chỉ phần phí dịch vụ mới phải nộp thuế TNCN.

4. Thu nhập từ tiền lãi cho vay

Nếu cá nhân cho doanh nghiệp hoặc tổ chức vay và nhận lãi, khoản này chịu thuế TNCN 5% trên tiền lãi. Bên vay có trách nhiệm khấu trừ thuế trước khi trả lãi.
Tuy nhiên, lãi phát sinh từ việc cho vay giữa các cá nhân với nhau hiện chưa thuộc diện chịu thuế.

5. Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản (nếu kê khai không đúng)

Khi bán nhà đất, người bán đã nộp thuế TNCN 2% trên giá trị chuyển nhượng tại thời điểm công chứng. Nếu số tiền nhận qua tài khoản trùng với giá khai báo, sẽ không bị tính thêm thuế.
Tuy nhiên, nếu có hành vi khai giá bán thấp hơn thực tế để trốn thuế, cơ quan thuế có quyền căn cứ dòng tiền chuyển khoản để ấn định lại giá và truy thu thuế cùng tiền phạt.

6. Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán

Nếu bạn mua bán cổ phiếu, trái phiếu hoặc chứng chỉ quỹ, khoản lợi nhuận thu được từ giao dịch này sẽ bị tính thuế TNCN 0,1% trên giá bán từng lần hoặc 20% trên phần lãi thực tế (tùy phương thức khai báo). Các công ty chứng khoán thường khấu trừ thuế trước khi chuyển tiền vào tài khoản của bạn.

7. Thu nhập từ trúng thưởng

Khi bạn nhận được tiền thưởng từ xổ số, khuyến mại, trò chơi có thưởng hoặc các cuộc thi, khoản tiền này cũng phải nộp thuế TNCN 10% trên phần giá trị vượt 10 triệu đồng/lần nhận thưởng. Khoản này thường được đơn vị tổ chức khấu trừ trước khi chi trả.

8. Thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại

Các khoản tiền nhận được từ bán, chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ (sách, phần mềm, sáng chế...) hoặc nhượng quyền thương hiệu, cửa hàng, mô hình kinh doanh đều là thu nhập chịu thuế TNCN. Thuế suất áp dụng là 5% trên doanh thu sau khi trừ chi phí hợp lệ.

9. Thu nhập từ thừa kế và quà tặng có giá trị lớn

Nếu cá nhân nhận tài sản thừa kế, quà tặng là nhà, đất, cổ phần, xe… có giấy chứng nhận quyền sở hữu, thì phần tài sản này sẽ phải nộp thuế TNCN 10% trên giá trị được định giá theo quy định. Trường hợp tặng cho giữa vợ chồng, cha mẹ – con, anh chị em ruột thì được miễn thuế.

Các khoản tiền không phải nộp thuế khi vào tài khoản

  1. Tiền chuyển giữa người thân, vợ chồng, bạn bè (cho tặng, vay mượn, chi tiêu).

  2. Lương đã nộp thuế chuyển cho người thân.

  3. Kiều hối – tiền người thân từ nước ngoài gửi về.

  4. Thu hộ – chi hộ, ví dụ shipper thu hộ tiền COD.

  5. Giao dịch chuyển/rút tiền hộ – chỉ tính thuế phần phí dịch vụ.

  6. Tiền đáo hạn vay ngân hàng – chỉ dùng tất toán khoản vay.

  7. Lãi cho vay giữa cá nhân với nhau (như chơi hụi, họ).

  8. Tiền bán bất động sản đã kê khai và nộp thuế đầy đủ.

  9. Lương đã đóng thuế ở nước ngoài chuyển về Việt Nam.

Lưu ý để tránh rắc rối với cơ quan thuế

  • Phân tách tài khoản: dùng riêng cho kinh doanh và chi tiêu cá nhân.

  • Lưu chứng từ đầy đủ: hợp đồng, hóa đơn, giấy ủy quyền, sao kê ngân hàng… để chứng minh nguồn tiền.

  • Kê khai trung thực: đặc biệt trong các giao dịch lớn như bất động sản, hãy khai đúng giá trị thực để tránh bị truy thu và phạt sau này.

Việc hiểu rõ các khoản thu nhập nào phải chịu thuế giúp mỗi người chủ động hơn trong quản lý tài chính, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và duy trì uy tín với cơ quan thuế.

PL