Từ ngày 1/1/2026, hình thức thuế khoán sẽ chính thức chấm dứt. Hơn 5 triệu hộ và cá nhân kinh doanh sẽ chuyển sang cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế – một bước chuyển lớn nhằm tăng minh bạch, công bằng và hạn chế thất thu trong bối cảnh kinh tế số và thanh toán điện tử phát triển mạnh.

Quốc hội đã thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), trong đó nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm. Tính đến tháng 10/2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên. Với ngưỡng mới, khoảng 2,3 triệu hộ – tương đương 90% – sẽ không phải nộp thuế.

Theo bà Lê Thị Duyên Hải – Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VCTA), hộ kinh doanh sẽ được phân thành 4 nhóm:

Nhóm 1: Doanh thu dưới 500 triệu đồng, không chịu thuế GTGT và miễn thuế TNCN. Hộ chỉ cần khai doanh thu một lần trước 31/1 năm sau, hoặc trước 30/6 nếu doanh thu 6 tháng đầu vượt ngưỡng. Không bắt buộc hóa đơn điện tử hoặc chế độ kế toán.

Nhóm 2: Doanh thu vượt ngưỡng chịu thuế đến dưới 3 tỷ đồng. Thuế GTGT được tính theo doanh thu trừ ngưỡng chịu thuế rồi nhân tỷ lệ thuế theo ngành nghề. Thuế TNCN tính theo một trong hai cách: doanh thu – ngưỡng chịu thuế nhân tỷ lệ; hoặc doanh thu – chi phí nhân thuế suất 15%. Khai thuế theo quý; nếu chọn phương pháp thu nhập chịu thuế, khai thuế TNCN trước 31/1 năm sau. Hóa đơn điện tử bắt buộc khi doanh thu trên 1 tỷ đồng.

Nhóm 3: Doanh thu từ 3 đến dưới 50 tỷ đồng. Thuế GTGT tính theo doanh thu – ngưỡng nhân tỷ lệ; thuế TNCN tính theo thu nhập chịu thuế nhân thuế suất 17%. Khai thuế theo quý với GTGT và khai TNCN trước 31/1. Hóa đơn điện tử bắt buộc; hộ có thể chọn chế độ kế toán hộ kinh doanh hoặc DN siêu nhỏ.

Nhóm 4: Doanh thu trên 50 tỷ đồng. Thuế GTGT tính theo doanh thu – ngưỡng nhân tỷ lệ; thuế TNCN tính theo thu nhập chịu thuế nhân thuế suất 20%. Khai thuế GTGT theo tháng, TNCN theo năm trước 31/1. Hóa đơn điện tử bắt buộc và được lựa chọn chế độ kế toán như DN nhỏ, siêu nhỏ.

Để chuyển từ thuế khoán sang kê khai, hộ kinh doanh cần rà soát doanh thu 2025 và dự kiến 2026 để xác định nhóm; chọn phương pháp tính thuế và chế độ kế toán; kiểm kê hàng tồn kho nếu doanh thu vượt ngưỡng; đăng ký hóa đơn điện tử khi cần; chuẩn bị hồ sơ kế toán; cập nhật thông tin đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế; tạo tài khoản định danh VNeID, chữ ký số; và thực hiện khai thuế qua eTax Mobile.

Ở góc độ chủ hộ, nhiều người lo lắng do quen nộp thuế khoán và không thường xuất hóa đơn. Bà Lê Thị Duyên Hải khuyến nghị các hộ nên chủ động “tập dượt” sử dụng phần mềm bán hàng và hóa đơn điện tử, ngay cả khi chưa bắt buộc, để tránh bị động khi chính sách thay đổi, đồng thời giúp quản lý sổ sách minh bạch và thuận tiện hơn.

Về xử lý hàng tồn kho khi chuyển đổi lên doanh nghiệp, DN mới sẽ lập bảng kê hàng tồn kho và xác nhận số lượng hàng hóa còn lại. Nếu có đủ chứng từ mua vào thì lưu trữ theo quy định; nếu không còn chứng từ, hộ có thể tự lập bảng kê để xác định tài sản ban đầu, làm căn cứ hạch toán khi chuyển đổi.

KG