Cạnh tranh giá ở châu Á leo thang trước thềm chính sách thuế quan mới của Mỹ

Trung Quốc chưa bị ảnh hưởng đáng kể từ thuế quan – nhưng thách thức đang đến gần

Dù Mỹ đã đình chỉ phần lớn các mức thuế đáp trả đến hết ngày 1/8 và với Trung Quốc đến ngày 12/8, chênh lệch thuế quan hiện tại vẫn chưa gây thiệt hại nghiêm trọng cho Bắc Kinh. Theo bà Mali Chivakul – chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng J. Safra Sarasin – nguyên nhân là do các doanh nghiệp đã "dồn đơn" xuất khẩu trước hạn, đồng thời đẩy mạnh tái điều hướng thương mại. Trung Quốc xuất khẩu nhiều hơn sang các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Malaysia, trong khi các nước này cũng tăng mạnh xuất khẩu sang Mỹ.

Bên cạnh đó, Trung Quốc mở rộng thị trường sang châu Âu và các khu vực khác, tạm thời tránh được tác động trực tiếp từ chính sách thuế của Mỹ. Tuy nhiên, mục tiêu dài hạn của Washington vẫn là buộc Trung Quốc phải chịu ảnh hưởng sâu sắc từ cơ chế thuế quan mới.

Rủi ro từ các biện pháp gián tiếp và quy định xuất xứ

Giới chuyên gia lo ngại rằng các bước đi tiếp theo của Mỹ có thể không chỉ nhắm vào Trung Quốc mà còn ảnh hưởng đến những nước làm trung chuyển hàng hóa từ Trung Quốc. Các quy định về chứng nhận xuất xứ hàng hóa, hay áp thuế cao với quốc gia có dấu hiệu "lách" xuất xứ, có thể được áp dụng rộng rãi hơn. Điều khoản trong các hiệp định song phương gần đây giữa Mỹ và Indonesia, Philippines làm dấy lên lo ngại rằng các nước còn lại trong khu vực sẽ bị kéo vào vòng xoáy chính sách thương mại không mấy tích cực.

Trung Quốc cũng đã lên tiếng cảnh báo sẽ có hành động đáp trả nếu các hiệp định của Mỹ bị xem là nhắm gián tiếp vào Bắc Kinh.

Kinh tế Trung Quốc và Mỹ vẫn cho thấy sức bật ngắn hạn

Trong lúc cuộc đàm phán thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang diễn ra tại Stockholm, các dữ liệu mới lại mang đến tín hiệu tích cực. GDP Trung Quốc nửa đầu năm 2025 tăng 5,3%, vượt kỳ vọng. Sản xuất công nghiệp tháng 6 tăng 6,8% so với cùng kỳ. Kết quả này có thể giúp Bắc Kinh hoãn tung ra thêm các gói kích thích mới, trừ lĩnh vực bất động sản vốn đang chật vật.

Tại Mỹ, lạm phát hạ nhiệt khi giá dịch vụ tăng chậm lại, dù giá hàng hóa như thiết bị âm thanh, hình ảnh tăng mạnh. Fed được kỳ vọng có thể cắt giảm lãi suất vào cuối năm nếu xu hướng tích cực này tiếp tục.

Đông Nam Á hưởng lợi ngắn hạn nhưng phải chuẩn bị cho khó khăn dài hạn

Các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, đang ghi nhận đợt xuất khẩu mạnh mẽ nhờ “dồn đơn” trước hạn thuế quan. Điều này tạm thời hỗ trợ tăng trưởng, tạo dư địa để các ngân hàng trung ương khu vực nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm kích cầu nội địa.

Ngoài ra, khu vực cũng được “giảm áp lực” nhờ đồng USD suy yếu – chỉ số USD đã giảm tới 10,8% trong nửa đầu năm, mức tệ nhất trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, giới đầu tư đã bắt đầu đa dạng hóa tài sản ra khỏi USD, tạo thêm áp lực lên đồng bạc xanh và có thể làm giảm nguồn cung USD trong khu vực.

Cạnh tranh không chỉ về giá sản phẩm mà cả dịch vụ

Bà Chivakul nhấn mạnh rằng cạnh tranh từ Trung Quốc không còn giới hạn ở hàng hóa mà đã lan sang cả lĩnh vực dịch vụ. Lợi thế chi phí quá lớn của các doanh nghiệp Trung Quốc khiến các đối thủ trong khu vực gặp khó khăn. Tình trạng “phá giá” không còn là lời cảnh báo, mà đang dần trở thành thực tế.

Lạm phát thấp – thậm chí âm như tại Thái Lan – khiến các công cụ điều hành chính sách tiền tệ của nhiều quốc gia châu Á gần như cạn kiệt. Khi lãi suất đã thấp, dư địa kích thích kinh tế không còn nhiều, cuộc đua về giá sẽ càng gay gắt và khó kiểm soát hơn.

“Hồi kết” thuế quan – một viễn cảnh nhiều thách thức

Bất kể USD yếu hay không, viễn cảnh Mỹ kết thúc giai đoạn tạm hoãn áp thuế sẽ là dấu mốc khó khăn với nền kinh tế châu Á. Kịch bản cạnh tranh giá gay gắt, giảm xuất khẩu sang Mỹ và chi phí đầu vào cao hơn sẽ buộc các nước trong khu vực phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, và tìm ra hướng đi bền vững trong một trật tự thương mại toàn cầu đang dịch chuyển nhanh chóng.

KA