Chỉ riêng vụ nghi vỡ hụi hơn 200 tỷ đồng tại TPHCM, trong hai ngày đầu đã có 50 người trình báo mất trên 70 tỷ đồng. Trước đó, tại Bình Thuận đã xảy ra 11 vụ vỡ hụi với tổng thiệt hại hơn 247 tỷ đồng; ở Đồng Nai, vợ chồng chủ hụi Trần Quốc Huy – Nguyễn Thị Hoài Hương bị khởi tố vì lừa đảo hơn 49 tỷ đồng của 337 người. Tại Phan Thiết, nhiều đường dây hụi online trị giá hàng chục tỷ cũng từng sụp đổ, để lại hậu quả nặng nề.
Công an TP Phan Thiết (cũ) đọc lệnh bắt giam một chủ hụi tại phường Phú Thuỷ, tháng 11/2023. Ảnh: Công an cung cấp.
Từ một hình thức tương trợ truyền thống, “hụi” nay biến thành kênh huy động vốn khổng lồ qua mạng xã hội với lãi suất cao. Người tham gia bị cuốn vào vòng xoáy quen biết, lợi nhuận, nhưng thiếu hợp đồng và tài sản bảo đảm. Khi chủ hụi tuyên bố “vỡ” hay biến mất, toàn bộ rủi ro dồn lên vai người góp tiền.
Các luật sư nhận định, nhiều trường hợp chỉ có thể coi là tranh chấp dân sự, khó xử lý hình sự nếu thiếu chứng cứ gian dối từ đầu. Nguy hiểm hơn, pháp luật chưa theo kịp biến tướng của hụi, trong khi quy mô các dây hụi đã lên tới hàng trăm tỷ đồng nhưng vẫn ngoài sự giám sát chính thức, khiến việc bảo vệ người chơi gần như bất khả thi.
Giới chuyên gia pháp lý cho rằng Nhà nước cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, buộc các dây hụi vượt ngưỡng nhất định phải chịu quản lý, áp dụng chế tài mạnh với hành vi chiếm đoạt. Người dân cũng phải tỉnh táo, chỉ tham gia khi có giấy tờ rõ ràng, tuyệt đối tránh chuyển tiền cho tài khoản cá nhân mập mờ.
Không thể mãi xử lý “hậu quả” sau mỗi vụ vỡ hụi. Chính quyền cần thiết lập cơ sở dữ liệu tập trung, đường dây nóng tố giác, đồng thời tăng cường truyền thông cảnh báo. Hụi phải được coi như một dạng tín dụng phi ngân hàng có giám sát, thay vì để tự phát dưới danh nghĩa “thỏa thuận dân sự”.
Nếu không ngăn chặn tận gốc, viễn cảnh những bản tin mới về “vỡ hụi” với số tiền lớn hơn và những giọt nước mắt cũ sẽ còn tái diễn. Chỉ khi pháp luật đủ chặt, quản lý đủ nghiêm và người dân đủ tỉnh táo, vòng xoáy hụi mới có thể khép lại.
PL