Có hay không miền Bắc đang mất dần “rét nàng Bân”?

Trong dân gian có câu “Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân". “Rét nàng Bân” là đợt rét cuối cùng của mùa đông xảy ra vào tháng 3 âm lịch ở miền Bắc Việt Nam.

Tuy nhiên, những năm gần đây, nhiều ý kiến cho rằng, tháng 3 âm lịch đã không còn “rét nàng Bân” khi các đợt không khí lạnh tràn về không đủ gây rét. Vậy có hay không chuyện miền Bắc mất “rét nàng Bân”?

Để làm rõ vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Hưởng – Trưởng phòng Dự báo khí hậu (Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn Quốc gia).

Nhiều người cho rằng, miền Bắc đang mất dần “rét nàng Bân”. Ông đánh giá thế nào về ý kiến đó?

Thời điểm tháng 3 âm lịch thường rơi vào thời đoạn cuối tháng 3 đến đầu tháng 5 dương lịch hằng năm. Trong thời gian này, không khí lạnh vẫn còn hoạt động và vẫn có những đợt gây ra trời rét (tức nhiệt độ trung bình ngày dưới 20 độ C). Tuy nhiên, không phải năm nào cũng xảy ra thời tiết trời rét trong giai đoạn này.

Theo thống kê của chúng tôi thì tần suất xuất hiện các đợt rét trong thời gian này khoảng 30%. Nghĩa là, trung bình cứ 10 năm thì có khoảng 3 lần xảy ra “rét nàng Bân”.

Như vậy cũng chưa thể khẳng định miền Bắc đã mất “rét nàng Bân” hay không còn rét vào các tháng 3-4 dương lịch.

Vậy nguyên nhân vì sao “rét nàng Bân” những năm gần đây không còn mạnh như trước?

Trong những năm gần đây, trước sự biến đổi khí hậu, mà một trong những nguyên nhân là do sự tác động của con người - xuất phát từ sự thay đổi mục đích sử dụng đất, nguồn nước và sự gia tăng lượng phát thải khí CO2, khí nhà kính… nên nền nhiệt chung trên toàn cầu có xu hướng tăng và Việt Nam cũng không là ngoại lệ. Vì vậy, các đợt rét cũng có xu hướng giảm đi và “rét nàng Bân” cũng ít xuất hiện hơn.

Tuy nhiên, mọi thứ chỉ là tương đối, trên thực tế tháng 4 năm 2020 do không khí lạnh (KKL) liên tục hoạt động với cường độ khá mạnh (so với cùng thời điểm hằng năm) nên đã xảy ra nhiều ngày rét.

Nhận định của ông về “rét nàng Bân” năm 2021 ở miền Bắc?

Tháng 4/2021 trùng với 10 ngày cuối tháng 2 và 20 ngày đầu tháng 3 âm lịch. Từ đầu tháng 4 đến nay KKL hoạt động yếu, nhiệt độ ở mức khá cao so với cùng thời điểm hằng năm. Đợt KKL ngày 8-9/4/2021 đã làm thay đổi đáng kể thời tiết ở Bắc Bộ nhưng hầu hết các nơi chỉ ở ngưỡng trời lạnh, chỉ một số nơi ở vùng núi là ở ngưỡng trời rét (nhiệt độ trung bình ngày dưới 20 độ C).

Theo nhận định của chúng tôi, trong những ngày tiếp theo KKL chủ yếu hoạt động với cường độ yếu và có xu hướng lệch về phía Đông. Dự báo, từ nay đến cuối tháng 4 có thể xảy ra khoảng 2-3 đợt giảm nhiệt nhưng cũng chỉ ở ngưỡng trời lạnh, vùng núi có nơi rét nhẹ.

Do đó, có thể nói cường độ của “rét nàng Bân” năm 2021 ở các tỉnh miền Bắc nước ta giảm so với mọi năm và ít hơn hẳn so với năm 2020.