1.100 công ty có thể phá sản, ngành dầu mỏ Mỹ như đang đối mặt với 'ngày tận thế'

Đại dịch Covid-19 khiến nhu cầu dầu mỏ sụt giảm nhanh đến mức thế giới hết cả nơi chứa những thùng dầu. Cùng lúc đó, Nga và Saudi Arabia khiến thế giới "ngập trong dầu" với nguồn cung dư thừa.

Không chỉ một mà có tới hai "chú thiên nga đen" đã đẩy giá dầu sụp đổ, rớt xuống mức mà các công ty dầu đá phiến của Mỹ không thể kiếm được chút lợi nhuận nào. Giá dầu ngọt nhẹ WTI giao tháng 5 thậm chí đã âm vào đêm hôm qua – điều chưa từng xảy ra kể từ khi hợp đồng dầu tương lai trên sàn NYMEX bắt đầu được đưa vào giao dịch từ năm 1983. 20/4 dễ dàng trở thành ngày tồi tệ nhất trong lịch sử thị trường dầu mỏ.

Hợp đồng giao tháng 6 vẫn ở trên mức 20 USD/thùng, nhưng từng đó cũng đủ để gây thảm họa cho ngành dầu mỏ Mỹ. "30 USD đã là khá tệ rồi, nhưng khi giá xuống đến 20 USD hay thậm chí 10 USD, đó thực sự là cơn ác mộng", Artem Abramov, trưởng nhóm nghiên cứu dầu đá phiến tại Rystad Energy nói.

Khi mọi chuyện ổn thỏa, rất nhiều công ty dầu mỏ đã nợ quá nhiều. Và do đó không ít công ty sẽ không thể sống sót qua đợt giảm giá lịch sử này.

Theo Rystad Energy, khi giá dầu xuống đến 20 USD, 544 công ty khai thác và sản xuất dầu mỏ của Mỹ sẽ phải nộp đơn xin phá sản tính đến cuối năm 2021. Còn ở mức giá 10 USD, số lượng công ty phá sản sẽ tăng lên hơn 1.100.

Thỏa thuận của OPEC cũng không thể chấm dứt sự hoảng loạn

Điều đáng sợ nhất của đợt giảm giá lần này là giá vẫn lao dốc kể cả sau khi Nga và Saudi Arabia đã đồng ý chấm dứt cuộc chiến về giá sau khi Tổng thống Trump can thiệp. OPEC+ đã đồng ý cắt giảm sản lượng ở mức độ kỷ lục.

Hôm 12/4, ông Trump viết trên Twitter: "Điều này sẽ cứu hàng trăm nghìn việc làm trong ngành năng lượng ở Mỹ. Tôi cảm ơn và chúc mừng Tổng thống Nga Putin cùng với Quốc vương Saudi Arabia".

Một phần nguyên nhân khiến giá vẫn tiếp tục giảm là do đợt cắt giảm sản lượng này phải tháng 5 mới bắt đầu có tác dụng. Nhưng lực cầu trên thị trường vẫn tiếp tục biến mất bởi vì ở nhiều nơi trên thế giới ô tô, máy bay và các nhà máy vẫn đang nằm im bất động vì các lệnh phong tỏa nhằm kiểm soát dịch bệnh.

Hi vọng nhỏ nhoi mà thị trường đang bấu víu là mức giá âm của phiên hôm qua chỉ là kết quả của việc nhà đầu tư đổ xô chuyển sang các hợp đồng tương lai xa hơn.

Giá giao tháng 5 xuống thấp kỷ lục trong bối cảnh lực bán ra quá lớn tại thời điểm các hợp đồng sẽ đáo hạn vào ngày hôm nay. Nguyên nhân là do lo ngại sẽ không còn chỗ chứa cho những thùng dầu sẽ được giao vào tháng 5. Hợp đồng giao tháng 6 chỉ giảm khoảng 10%, xuống 22 USD/thùng. Và dầu Brent biển Bắc, chỉ số chuẩn của thế giới, cũng chỉ giảm 5%, xuống 26,5 USD/thùng.

Ngành dầu mỏ đối mặt với áp lực chưa từng có

Kể từ đầu năm đến nay, nhóm năng lượng trong chỉ số S&P đã mất hơn 40% giá trị vốn hóa, bất chấp thị trường chứng khoán hồi phục mạnh trong tháng qua.

Những ông lớn như Noble Energy, Halliburton, Marathon Oil và Occidental đều đã mất hơn 2/3 giá trị vốn hóa. Kể cả ExxonMobil cũng giảm 38%.

Whiting Petroleum trở thành "quân cờ domino" đầu tiên sụp đổ. Trước đây vốn là ngôi sao trên thị trường dầu đá phiến, công ty này đã phải nộp hồ sơ xin phá sản theo Chapter 11 hôm 2/4 vừa qua. Nhưng rõ ràng đây không phải là công ty cuối cùng rơi vào tình trạng này.

Trong kịch bản giá dầu 20 USD của Rystad, dự báo hơn 70 tỷ USD nợ của các công ty dầu mỏ sẽ bị tái cấu trúc theo phương án phá sản, và năm 2021 thêm 177 tỷ USD nữa. Và con số đó mới chỉ tính đến các công ty thăm dò khai thác và sản xuất, chưa tính đến nhóm cung cấp nhân lực và các thiết bị cho những mỏ dầu.

Vấn đề quan trọng ở đây là giá dầu sẽ ở mức siêu rẻ này trong bao lâu. Nếu giá phục hồi nhanh thì nhiều công ty sẽ tránh được cảnh phá sản. Buddy Clark, đồng chủ tịch của công ty luật Haynes and Boone, cho biết công ty của ông đang "hết sức bận rộn" với những vụ phá sản của ngành dầu mỏ, thậm chí phải điều động luật sư ở các mảng khác sang làm mảng dầu.

"Trong đời tôi chưa từng chứng kiến điều tương tự", Clark – người bắt đầu làm việc trong ngành này từ năm 1982 – nói.

Theo ông, dù giá có giảm sâu hơn nữa thì năm 2020 sẽ "chỉ" chứng kiến khoảng 100 vụ phá sản của các công ty dầu mỏ. Trước khi giá sụp đổ thì các công ty này đã gặp rắc rối nhưng không thể đưa ra phương án tái cấu trúc vì không biết giá dầu sẽ giảm đến đâu.

Triển vọng u ám của ngành dầu mỏ khiến các công ty rất khó nhận được sự trợ giúp theo Chapter 11. Những chủ nợ bình thường sẽ muốn đổi nợ lấy cổ phần, nhưng trong tình cảnh hiện nay thì họ không muốn như vậy.

Điều đó có nghĩa là không giống như giai đoạn giá lao dốc từ 2014 đến 2016, các công ty dầu mỏ không thể cùng nhau sống sót. Theo chuyên gia Reid Morrison của PwC, theo Chapter 11 thì công ty phá sản cần có nguồn tài chính tài trợ phía sau, còn tình cảnh hiện nay sẽ khiến các công ty phải phá sản theo Chapter 7 nhiều hơn.

Đây sẽ là cơ hội rất tốt cho những công ty lớn nhất trong ngành, bởi vì họ có thể buộc những công ty đang khó khăn phải bán các mỏ dầu với mức giá cực thấp. Hai ông lớn Exxon và Chevron có lẽ sẽ tìm kiếm cơ hội thâu tóm.

Tuy nhiên, Morrison cho rằng những ông lớn này sẽ "rất thận trọng" trong 6 tháng tới vì trước tiên họ phải bảo vệ mức cổ tức vốn đang khiến các nhà đầu tư thèm thuồng.

Đà lao dốc hiện nay làm dấy lên những đồn đoán đâu sẽ là công ty tiếp theo bị phá sản. Nhóm mong manh nhất là những công ty nợ quá nhiều, có quá nhiều khoản sắp đáo hạn và không thể tạo ra dòng tiền.

Theo Abramov, "sẽ không ai ngạc nhiên" nếu như Chesapeake Energy và Oasis Petroleum buộc phải phá sản. Mới đây Chesapeake đã ngừng chia cổ tức cho cổ phiếu ưu đãi. Trong khi đó cổ phiếu của công ty khai thác dầu đá phiến Oasis đã mất hơn 90% kể từ đầu năm đến nay, giờ đang ở dưới mức 30 cent.

Mặc dù các công ty dầu đá phiến Mỹ đã hồi phục trở lại sau cú sụp đổ 2014-2016, ngành dầu đá phiến vẫn hằn sâu những "vết sẹo". Nhà đầu tư đã quá mệt mỏi với tình trạng dư thừa nguồn cung và chi tiêu quá tay của những công ty này. Điều đó diễn ra trước cả năm 2020.